lichtarski (62)

124 4. PoteocyU i dńłUlnolZ gotpodirczi pneJmNoatwa

maksymalnego ich wykorzystania przy równoczesnym zagwarantowaniu utrzymania tych środków we właściwym stanic technicznym.

Do mierzenia efektywności wykorzystania środków trwałych służą wskaźniki produktywności i zyskowności środków trwałych. Pierwszy z-nich. jest relacją produkcji sprzedanej (netto) (?) do wartości środków trwałych CM), drugi zaś -zysku netto (ZJ do wartości środków trwałych (A/). Współczynnik produktywności można obliczać w jednostkach naturalnych, wartościowych i wariantach mieszanych. Jednakże trudności w jednoznacznej kwantyfikacji mierników naturalnych sprawiają, iż do obliczania tego współczynnika stosuje się mierniki wartościowe, podobnie jak do współczynnika zyskowności Majątek trwały wyrażany jest wartością początkową brutto łub netto, przy czym często bywa ograniczony tylko do produkcyjnych środków trwałych lub maszyn i urządzeń. Mimo znacznych walorów poznawczych, jakie mają współczynniki produktywności i zyskowności środków trwałych w procesie oceny efektywności gospodarowania środkami trwałymi, nic należy jednak ich przeceniać, gdyż zależą one od działania bardzo wielu czynników, m.in. takich jak ccay oraz zmiany w strukturze produkcji, jakości surowców i materiałów, organizacji produkcji i pracy. Obok tych współczynników do oceny ekstensywnego, intensywnego i integralnego wykorzystania środków trwałych służy wiele innych. Szczegółowe przedstawienie ich konstrukcji i zakresu zastosowania można znaleźć w literaturze (m.in. w [8, s. 221-222]), a rys. 7 stanowi ich graficzne zestawienie.

2asoby_ środków trwałych ulegają zmniejszeniu w _wyniku ich likwidacji. Najczęściej podlegają jej środki trwałe całkowicie zużyte hzycznie i moralnie Tempo i skala likwidacji w dużej mierze decydują o strukturze wieku, środków trwałych i ogólnym poziomie technicznym parku maszynowego przedsiębiorstwa. Zbyt niska lub zbyt wysoka skala likwidacji przynosi straty wynikające z nieprawidłowego wykorzystania pracy. Obiekty zbędne przedsiębiorstwo powinno sprzedać (na organizowanych w tym oclu giełdach i przetargach) bądź też je wydzierżawić łub oddać w leasing. Należy podkreślić, iż przedsiębiorstwa ponoszą koszty wynikające z samego faktu posiadania środków trwałych. Należą do nich przede wszystkim koszty: amortyzacji, konserwacji i przeglądów okresowych, utrzymania służby konserwacyjno-remontowej, opłat ubezpieczeniowych i rejestracyjnych i in. Koszty te mają charakter stały, występują bowiem nawet wówczas, gdy przedsiębiorstwo nic wykonuje żadnej działalności.

Zmniejszenie liczby środków trwałych (w następstwie likwidacji) wymaga podjęcia działań, których celem byłoby ich odtworzenie. Czynności polegające na odnowieniu całkowicie zużytych obiektów majątku trwałego poprzez ich wymianę na nowe określa się mianem reprodukcji całkowitej (restytucji). Drugą podstawową formą odnowy zużytych środków trwałych są remonty. W wyniku ich przeprowadzenia następuje częściowa reprodukcja środków trwałych. Głównym zadaniem gospodarki konserwacyjno-remontowej jest utrzymanie środków trwałych w stałej gotowości technicznej poprzez zapobieganie procesom przed-

gospodarka Środkami trwałymi w przedsiębiorstwie przemysłowym