Magazyn67801

774

do uzdrowisk, wędrówki w sprawach handlowych (wojażerowie i t. p.), wyjazdy na studja, wystawi', zjazdy naukowe i t. d.

Rozróżnienie \ ędrówek wewnętrznych od zagranicznych nie jest dla tej kategorji wędrówek istotne. Nie mają one też większego znaczenia demograficznego i dlatego nie będą tu szczegółowiej rozpatrywane. Poprzestaniemy na przytoczeniu za Gliwicem jednej tylko liczby, ilustrującej napięcie tych mniejszych ruchów migracyjnych. Przeciętna liczba osób, przewożonych codziennie kolejami żelaznemi na całym globie wynosi około 27 miljonów; w samej Europie przewożą dziennie koleje przeciętnie 17 miljonów osób czyli 3*/a% ogółu ludności kontynentu. W Stanach Zjednoczonych liczba ta jest stosunkowo mała — około 2 miljonów czyli 1,6% ogółu ludności, ale przeważająca część wędrówek w tym kraju odbywa się przy pomocy samochodu, wobec wielkiego rozpowszechnienia tego środka komunikacji.

Literatura: Caro L.: Emigracja i polityka emigracyjna. Poznań 1914. — Carr-Satindcra A. M.t World Population. Osford 1936. — Danie M. R.: World Immigration. New York 1936. — Ferenczi 1.: Statistique mondiale des ttranęers. Gentve 1936. — Tenże.* International Migraticns. Vol. I Statis*ics. — New York 1929. — Fcgelaon S.: Wędrówki międzynarodowe na tle kryzysu gospodarczego. „Statystyka Pracy”, t. XIV. Warszawa 1936.— Tenże: Hola wędrówek w rozwoju demograficznym Polski. „Ekonomista”, XXXVII. Warszawa 1937. — Gliwic H.: Materjal ludzki w gospodarce światowej. Warszawa 1934. — Grabski Wl, i Żabko-Potępowie* A.: Ratownictwo społeczne w czasie wojny. Polska w czasie wielkiej wojny. Tom II. Warszawa 1932. — Heberle R. i Meyer F.: Die Grossstadte im Strome der Binnenwanderung. Leipzig 1937. — Huber M.: La population de la France pendant la guerre. Paris 1931. — Hawan L.: Gli esodi e le carestie in Europa attrauerso il tempo. Roma 1932. — Kuliacher A. i E.: Kriegs- und Wanderziige. Berlin 1932. - Kumaniecki W.: Stosunki robotnicze. Polska w czasie wielkiej wojny . Tom II. Warszawa 1932. - -Mauco G.: Les śtrangers en France. Paris 1932. — SZepphenaen G.:A hi-story o American Immigration. New York 1926. — Taft D. R.i Humań Migration. New York 1936.— Taytor G.: Enwronmenl, Race and Migration. Chicago 1937. — Wiltcox W. F.t International Migrations. Vol. II. — Interpretations. New York 1931. — Wloazczewaki (VIocecaki) 8.: Hetablissement des Polonais en France. Paris 1936. — Zarychta A.: Emigracja polska 1918—1931. Warszawa 1933.

S. Fogelson.

H. POLITYKA LUDNOŚCIOWA ILOŚCIOWA.

I. Definicje i rozgraniczenia. II. Fakty i pojęcia podstawowe, i. Możliwości i formy przyrostu ludności. 2. Pojemność ludnościowa. Możliwe zaludnienie ziem.. 3. Przeludnienie, niedoludnienie, optimum zaludnienia. 4. Możliwości i drogi oddziaływania na stan ilościowy ludności. III. Zarys historji polityki ludnościowej. IV. Dzisiejsza

LUDNOŚĆ

b)    Wędrówki sezonowe. Ten typ wędrówek jest, jak już wspominaliśmy, znacznie częstszy wśród wędrówek wewnętrznych niż wśród zewnętrznych. Rozmiary ich są szczególnie wielkie na wsi: w okresie robót polnych, szczególnie żniw, wielkie masy ludności małorolnej i bezrolnej wędrują do dzielnic, w których istnieje popyt na ręce robocze; w przedwojennej Rosji wędrówki te dochodziły do 5—-6 miljonów osób rocznie. Zimą natomiast migranci sezonowi kierują się do wyrębu lasów lub do ośrodków przemysłowych. Przemysły o charakterze sezonowym, jak np. cukrownie, roboty ziemne i budowlane zawsze powodują intensywne sezonowe wędrówki wewnętrzne.

c)    Wędrówki wahadłowe. Nazwą tą określone zostały codzienne wędrówki osób, zamieszkujących w pewnej odległości od miejsca pracy. Niezmiernie szybki rozwój tych wędrówek w czasach ostatnich związany jest z rozrostem miast, tworzeniem się pasów osiedli podmiejskich, zamieszkałych przez ludność, pracującą w miastach centralnych oraz z wyludnianiem się dzielnic centralnych; rozwój środków komunikacji umożliwił codzienne wędrówki ogromnych mas ludności. Wędrówki wahadłowe przekroczyły znacznie granice okręgów podmiejskich i niektóre z nich formalnie należą nawet do wędrówek międzynarodowych. Jest to t. zw. mały ruch graniczny, w lwiej części składający się z codziennych wędrówek osób, zamieszkałych po jednej stronie granicy a pracujących po drugiej. Szczególnie duże rozmiary miały w czasach ostatnich takie wędrówki przez granicę fran-cusko-belgijską; dość znaczne były także wędrówki tego typu przez granicę polsko-niemiecką na Śląsku Górnym.

d)    Turystyka i ogólna ruchliwość ludności. Rozwój środków komunikacji i przyspieszenie ogólnego tempa życia w ostatnich dziesięcioleciach ogromnie wzmogły ogólną ruchliwość ludności, szczególnie w krajach, należących do zasięgu kultury europejskiej. W związku z tern nastąpił ogromny wzrost rozmaitych wędrówek czasowych, którym nie towarzyszy zmiana miejsca zamieszkania, które nie wprowadzają więc większych zmian w rozmieszczeniu ludności, ale mają wielkie znaczenie gospodarcze i kulturalne. Już wędrówki sezonowe można zaliczyć do tej kategorji wędrówek, tern bardziej zaś — wędrówki wahadłowe. Do tej samej kategorji należą wędrówki turystyczne, wyjazdy