mazierski1

UaY^CjH

«. Jbe'

KS. STANISŁAW MAZIERSKI

i '    .................!

) Zeszyty Naukowe

' KUL

X U9G7), nr 2 (3B) i

WSPÓŁCZESNE KONCEPCJE PRAW PRZYRODY ‘

es renfeimes ■glise dani le

ts: le l:avail .sir non seu-besnins eui-i' les trav;u!-:.'>nomique e! .1 la ąuestion sanee econo-.sements sor.l i u revenu ue dwoi:' d‘as-

Jtąrmin ^prjwo przyrody” jest obarczony wieloznacznością i dlatego wy-maga uścisleńnTr^NajpTe^ podamy prowizoryczne znaczenie tego terminu, a w toku wykładu nieco je sprecyzujemy.

Arthur Eddington w dziele Philosophy oj ■physical science odróżnia ffifewa * Na tury ^prief'- dufe^J#). -SŁyli ■&&&&.    P)\ od

rodnic^k-JłayImw^^^k^^kijY«m prezentują przede wszystkim

'Sawów' •• .........................

Tiriu-CiMU-i-Łi.ue dań.-; k^,K de riniustieo. aeleri.-u.iijiies: rt la ::0:iśide-■ aors-anne et ee le :vnn\de ligne pas les !'i-ehe!i:’ na-

.yjmaiatnie: la vie do la

(l

A i J>

można by ją pojmować jako metafizyczną strukturą bytu materialnego. Według angielskiego myśliciela ta struktura bytowa jest niedostępna poznaniu ludzkiemu. Prawa przyrody, czyli przyrodniczego jor a widłowogci zjawisk wy-krytych'^’poznamiriiizy1ćaTnym7Yhenu5źnymól5iologiĆzriynTTHr"^ wanuT~tyc]i'''praw''zn2fj3u]ą''sięro    pochodzące cd

podmiotu poznającego, i dlatego Eddington nazywa je, niesłusznie zresztą, prawami podmiotowymi.

dy^izy

^ [ajpierw zajmiemy się prawami w aspekćieT^lf^mytrL^robJ^ praw przyrodniczych, sformułowany w poszczególnych działach nauk przyrodniczych, można ująć w płaszczyznach: semantycznej, epistemologicznej i ontologicznej ².- Ó j    ( ' '    ⁷ ~jj

W płaszczyźnie semantycznej badamy prawa, gdy analizujemy ich struk-turę znaczeniową. Wchodzą tu w grę takie zagadnienuTTCcT znaczyioźnacza ternun"7^praWo^rzyrody’’? Jakiego typu wyrażeniami są prawa przyrody? Czy są one zdaniami orzekającymi, czy też tylko zdaniami pozornymi w sensie zdań gramatycznych?

W płaszczyźnie epistemologicznej rozpatrujemy prawa ^g^wzglądu na_ich ,AC£jdp|ę_vj>££n^vcza_i. W skład tej problematyki wchodzą np. takie kwestie: Czy prawom przyrody przysługuje kwalifikacja prawdy? O ile prawa przyrody są prawdziwe lub prawdopodobne? Jaka jest podstawa i geneza praw przyrody, a w szczególności, w jakiej mierze do ich sformułowań wchodzą elementy aprioryczne i empiryczne?

Wreszcie w aspekcie ontologicznym badamy prawa, gdy usiłujemy przy-^P-Orzadkować formuły praw rzeczywistością fizycznej.

Mówiącokoncepcjach, czyli teoriach, prawa przyrody, mamy przede wszystkim na myśli aspekt semantyczny i epistemologiczny. Chodzi nam głównie o to, cąy prawo przyrodyiesŁ^góliWJŁjwienizgniemjo^^sposo^ ^awfek^~w~^nr'wTwylctystaIizowały się dwie główne koncepcjetycK~praw .pozytywistyczna j konwencjonahstyczna. By umożliwić, zrozumienie koncepcji ^pnwaT^mn^zjT^ćhociaT^ogóInlescharakteryzować same prawa przyrodnicze. Ograniczymy się do praw w sensie fizycznym.

S

e

o _

* Odczyt wygłoszony na inauguracji roku akadem. 1966/67 w KUI.-u.

¹ A. Eddington, Philosophj/ of .Physical Science, The University of Michigan Press 1958s. 66—69,

³    1. D ą m b s k a, O prawach w nauce, Lwów 1933, s. 22—23. Po:-, również te.i

autorki: Dwa studia z teorii naukowego poznania, Toruń 1962, s. 77.

(A