Nartowska Różnice indywidualne0059

rzewane o ogólne ©późnienie rozwoju umysłowego, tym bardziej że w testach rysunkowych służących ocenie rozwoju intelektualnego j[np. test Goodneaugh) uzyskują one bardzo, niskie wyniki. Ta trudność, nie tylko w rysowaniu, lecz w ogóle w operowaniu materiałem obrazowym — jest typowa dla dzieci z poważniejszymi zakłóceniami percepcji wzrokowej. Należy więc zachować wielką ostrożność w wyciąganiu wniosków na temat ogólnego rozwoju dziec-k a wyłącznie na podstawie' jego twórczóści rysunkowej, na podstawie budowania z klocków, o czym była mowa, oraz na podstawie innych zadań o analogicznej strukturze.

Niski poziom sprawności manualnej w nieco odmienny sposób odbija się w rysunku dziecka. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na kreślenie linii. Niektóre dzieci nadmiernie przyciskają ołówek, rysują linie grube, czasem nawet przedzierają papier, co przeważnie spowodowane jest zbyt dużym napięciem mięśni palców i dłoni. Kreślone linie, bywają krzywe, ale robią wrażenie zdecydowanych, pewnych. Dzieci te rysują przeważnie przedmioty zbyt duże, gdyż ruchy ich są mało precyzyjne, dziecko nie umie dostosować ruchu do swego zamierzenia, nie umie go w odpowiednim momencie zahamować, rozluźnić napiętych mięśni lub zmienić kierunku ruchu. Z tego powodu w ich rysunkach jest wiele linii zbędnych, niepotrzebnych; na przykład dziecko rysując dom i kreśląc jego podstawowy element — prostokąt — przeciąga linie poziome lub pionowe w miejscu ich połączenia. W związku z tym niektóre dzieci często żądają gumki do ścierania, gdyż coś im „nie wyszło” tak, jak chciały. Również Często poprawiają bieg linii przez wprowadzanie nowych lub pogrubianie źle narysowanych. Ścieranie i poprawki powodują, że rysunek jest brudny i zamazany.

Inne dzieci natomiast kreślą linie nikłe, niemal niewidoczne, czasami „drżące”, niepewne. Silniejszy nacisk ołówka sprawia im trudności, co na ogół jest spowodowane za małym napięciem mięśniowym. Dzieci te rysują przedmioty małe, drobne, których wielkość uniemożliwia umieszczenie wielu szczegółów.

Dzieci prezentujące niski poziom sprawności manualnej, a dobry poziom funkcji wzrokowych i żywą wyobraźnię często wykonują rysunki bardzo bogate w szczegóły, bardzo dynamiczne, lecz „brzydko” narysowane. Linie są krzywe, niewłaściwie połączone.

U najstarszych przedszkolaków (6—7 lat) utrzymuje się zbędna geometryzacja, która w tym wieku zanika u dzieci ujawniających dobry poziom sprawności manualnej.

Dzieci nie, mogąc sobie „ruchowo” poradzić z rozwiązaniem tematu, często komentują swój rysunek słownie, (zdarza się to u dzieci starszych i—- niezręcznych). Stwierdzamy wtedy, że w przeciwieństwie do dzieci z zaburzeniami wzrokowymi, potrafią one podać wiele szczegółów, które chciałyby narysować, lecz nie są w stanie odtworzyć je graficznie lub robią to tak nieudolnie, że trudno rozpoznać rysowany obiekt.

Dzieci młodsze na ogół nie przejmują się brakiem „swoich możliwości, rysują jak potrafią, jeszcze nie zdążyły się zniechęcić do rysowania pod' .wpływem krytyki otoczenia i własnej krytycznej postawy • wobec swoich wytworów. Taką postawo spotykamy czasem u inteligentnych, a niezręcznych manualnie przedszkolaków z najstarszej grupy. U tych właśnie dzieci spotykamy czasem powtarzanie stale tego samego tematu w ry-

125