neonatologia8

ROZDZIAŁ 6

Szczepienia w okresie noworodkowym

Agnieszka Balanda, Grażyna J. Iwanowicz-Palus

Cel główny:

Zapoznanie z istotą szczepień ochronnych w okresie noworodkowym.

Cele szczegółowe:

1.    Omówienie zasad wykonania szczepienia BCG.

2.    Zapoznanie z przeciwwskazaniami do szczepienia BCG.

3.    Omówienie roli położnej w edukacji matki dotyczącej pielęgnowania miejsca po szczepieniu BCG.

4.    Zapoznanie z zasadami wykonywania szczepienia w.z.w. typu B.

Szczepionki są preparatami biologicznymi, pochodzenia bakteryjnego lub -'.wirusowego. Jako antygeny mają właściwości uodpamiające, ale pozbawione są zdolności wywoływania choroby. Eodąnię określonej szczepionki ma na celu wytworzenie swoistych przeciwciał „uczulenie” limfocytów T i zainicjowanie pamięci immunologicznej. Stwarza to w organizmie dziecka korzystne warunki obrony w postaci wtórnej i szybszej reakcji immunologicznej przy zakażeniu określonym drobnoustrojem chorobotwórczym.

Stopień immunizacji po zastosowaniu odpowiedniej szczepionki zależy od wielu czynników związanych zarówno z organizmem biorcy (jego wiekiem, obecnością przeciwciał otrzymanych biernie, np. matczynych, wydolnością układu immunologicznego), jak i z rodzajem antygenu oraz sposobem jego wprowadzenia.

Odporność dziecka powstaje w różny sposób. Noworodek, a także niemowlę do 6. mieś. życia, rzadko choruje na choroby zakaźne. Wiąże się to ze zjawiskiem przekazywania ciał odpornościowych dziecku podczas ciąży z krwią matki, a po urodzeniu z pokarmem. Jednak odporność ta, mająca charakter odporności biernej. jest krótkotrwała i zanika zwykle w pierwszych miesiącach żvcia./Qdpomość czynna powstaje po przechorowaniu choroby zakaźnej lub wykonaniu szczepień ochronnych i zazwyczaj jest odpornością trwałą.

Płód otrzymuje przez łożysko praeciwciała klasy IgG ijeżeli matka ma odpowiedni stopień immunizacji, noworodek, a następnie niemowlę doj5. mieś. życia, jest zabezpieczone przez zachorowaniem np. na błonicę czy odrę. Nie ma natomiast biernej odporności np. przeciw gruźlicy, która jest uwarunkowana mechanizmami komórkowymi. Dlatego też w celu ochrony przed chorobami niezbędna jest wczesna immunizacja. Czas odporności po szczepieniu jest różny dla różnych zakażeń. W przypadku niektórych szczepionek w celu wytworzenia pełnej odporności szczepienie musi być powtarzane kilkakrotnie]

Szczepienie ochronne polega na celowym zetknięciu organizmu z osłabioną lub zabitą bakterią chorobotwórczą bądź jadami bakterii chorobotwórczej.

Program szczepień, ujęty w kalendarzu szczepień ochronnych, modyfikowany jest w zależności od potrzeb i sytuacji epidemiologicznej danego kraju. W Polsce szczepienia są obowiązkowe i bezpłatne. Szczepienia ochronne stanowią podstawową metodę profilaktyki pierwotnej.

U noworodka w pierwszych 24 h życia wykonuje się 2 szczepienia ochronne:

•    przeciwko gruźlicy - BCG.

•    przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B - w.z w. typu B.

Szczepienia ochronne BCG i w.z.w, typu B wykonywane są na oddziale położniczo-noworodkowym przez odpowiednio wyszkolone położne. Mają one niezbędne przygotowanie dzięki odbyciu specjalistycznego kursu. Warunkiem bezpiecznego wykonywania szczepień (oprócz personelu) jest zaopatrzenie w niezbędny sprzęt medyczny i leki w przypadku wystąpienia wstrząsu anafi-łaktycznego. Niezbędna jest również lodówka do przechowywania szczepio-nek, w której systematycznie należy kontrolować temperaturę (2-8°CV

Wykonywane szczepienia (data. numer i seria szczepionki) należy udokumentować w historii rozwoju noworodka, książeczce zdrowia dziecka, książeczce szczepień i karcie uodpornienia oraz potwierdzić podpisem osoby wykonującej szczepienie.

Szczepienie BCG

Szczepionka przeciwgruźlicza BCG jest żywą szczepionka produkowana z atenuowanegp piątka, bydlęcego BCG (Bacillus Calmette-Gueriń), pod-szczepu Moreau.

Szczepionka BCG ma na celu uchronienie dziecka przed zachorowaniem na gruźlicę. Szczepienie przeciwgruźlicze jest powtarzane kilkakrotnie - w 2,, 6., Ifl 14 i 18 mlfli żyeią.5

(przeciwwskazania okresowe do szczepienia BCG:

-    Vjnąsa ciała poniżej2000 g,

-    wiek ciążowy poniżej 32 tyg.,

-    choroby o ciężkim przebiegu, tj.: ciężkie urazy okołoporodowe (np. wylew śródczaszkowy, zamartwica, żółtaczka nasuwająca podejrzenie konfliktu serologicznego), ciężkie wady rozwojowe i wszystkie choroby zaburzające stan kliniczny noworodka,