obraz3 (23)

ny, zawierający już motywy odosobnienia, śmierci i zmartwychwstania mistycznego oraz objawienia Istoty Najwyższej. Inicjacji dokonuje się daleko od wioski; ta, w której uczestniczyli Gusinde i Koppers w 1922 roku, odbywała się „w odludnym miejscu na wyspie Navarino”⁴⁵. Neofitów zabiera się spod opieki rodziców - to znaczy przede wszystkim spod opieki matki - i oddaje się we władzę opiekunów. Poddaje się ich pewnej dyscyplinie fizycznej i moralnej, w czym łatwo dojrzeć strukturę prób inicjacyjnych: muszą pościć, zachowywać pewną pozycję ciała, mówić bardzo mało i cicho, patrzeć na ziemię, a zwłasza długo czuwać. To, że inicjacja Jamanów uważana jest za powtórne narodziny, można wywnioskować również z tego, że W. Koppers przy okazji ceremonii, której był świadkiem, otrzymał nowe imię wskazujące na jego „ponowne narodziny” w plemieniu ^4<\

Wedle informacji Gusindego, imciaciajamanów zawiera pewne momenty ezoterycznej Chłopców odosabnia się w szałasie, a dosyć ważną rolę odgrywa zły Duch'Yetaita^Duch Zlernij Uważa się mianowicie, że zjada on mężczyzn. Podczas ceremonii Yetaitę wyobraża jeden z instruktorów, pomalowany na czerwono i biało. Wyłaniając się zza zasłony,) atakuje on nowicjuszy, maltretuje ichj rzuca w powietrze itp.⁴⁷ Instruktorzy otaczają największą tajemnicą pojawienie się i zachowanie Yetaity i w ogóle wszystko to, co dzieje się w szałasie. Co prawda, w czasie okresu inicjacyjnego instruktorzy stale wspominają o Istocie Najwyższej, Watauineiwa, która uważana jest zresztą za twórcę ceremonii, ale rola Yetaity jest, rytualnie rzecz biorąc, bardziej dramatyczna. Tym dwóm nadprzyrodzonym Postaciom przypisuje się często równą siłę. Przypuszczać można, że Yetaita, zanim został Duchem Ziemi, którym jest dzisiaj, był mitycznym Przodkiem plemienia⁴⁸ - a więc Mistrzem inicjacyjnym w całym tego słowa znaczeniu - i swój agresywny charakter zapożyczył ze święta „Stowarzyszeń męskich” Selknamów.

Rzeczywiście, u ■Sełknamówjnicjacja dojrżałościowa od bardzo dawna już przekształciła się w wyłącznie rtięską ceremonię tajemną⁴⁹. Mit o pochodzeniu opowiada, że/pod przewodnictwem Kra, Kobiety-Księżyca i potężnej czarownicy, kobiety zaczęły terroryzować mężczyzn, ponieważ

⁴⁵ Wilhelm Koppers, Primitive Mcm and his World Picture (London 1952), s. 140. Poza tą popularyzacją inicjacji mieszkańców Ziemi Ognistej z pożytkiem sięgnąć można po monografię Martina Gusindego (Die Selknam, Módling 1931; Die Yamana, 1937), pierwszy tom Handbook of South American Indians (Bulietin 143, Bureau of American Ethnology, Washington 1945) i artykuł Joscfa Haekela Jugendweihe und Mdnnerfest auf Feuerland, op. cit.

^¥' W. Koppers, op. cit., s. 140 nn.

⁴⁷ M. Gusinde, Die Yamana, s. 942 nn.; Haekel, s. 89.

^4S Haekel, op. cit, s. 100.

^4,7 Takie wyłącznie męskie ceremonie tajemne istnieją zarówno u Jamanów, jak i u Selknamów; por. Haekel, op. cit., s. 94.