Obraz4

IB

XVI. Problem celu i funkcji państwa

178.    Państwo jest instytucją społeczną, o której często się lądzi, że nie może być pozbawiona celu, że istnieje dla realizacji Jakiegoś celu czy też grupy celów, że jest instytucją celową (cclowościową, o charakterze teleologicznym). Przez cel można rozumieć świadomie wskazany (wybrany) stan rzeczy, uznany przez dany podmiot za pożądany, godny starań i zabiegów, stan, do którego zmierzać można i należy. Osiągnięciu celu podporządkowane są określone środki, które uważa się - słusznie lub nie - za adekwatne względem celu. Niekiedy mamy do czynienia nie z jednym celem, a z całą ich grupą, przy czym cele te układają się w pewną hierarchię; osiągnięcie jednego lub kilku z nich jest uważane za konieczny etap na drodze do osiągnięcia celu (celów) położonego wyżej. W takim przypadku osiąganie celów pośrednich może być potraktowane jako środek prowadzący do osiągania celów dalszych, a wreszcie celu ostatecznego (najwyższego). Zdarza się również, że środki prowadzące do wyznaczonego celu stają się w jakimś momencie dla działającego celami samymi w sobie. Mamy wówczas do czynienia ze zjawiskiem autonomizacji środków.

179.    Wyznaczanie możliwych do osiągnięcia celów i dobranie uznanych za adekwatne środków prowadzących do ich uzyskania jest zjawiskiem powszechnym w każdej działalności o racjonalnym charakterze, zarówno indywidualnej, jak i zbiorowej. Na podstawie tego założenia buduje się hipotezę o racjonalnym prawodawcy. Jest to wstępne, choć czasami nieuświadomione założenie różnorodnych podmiotów dokonujących wykładni przepisów prawa. Liczne twory organizacyjne (struktury organiza-