Obraz83 (2)

• Nota edytorska ■

który zastosował Stanisław Kot — przekonaliśmy się, że nie byłby on najlepszy ani nawet możliwy do przeprowadzenia, choćby ze względu na to, że wiele utworów ma charakter wielotematyczny i właściwie należałoby podzielić je, by odpowiednie urywki znalazły się we właściwych działach. Wobec tego antologia ma układ chronologiczny? uszeregowaliśmy utwory według dat życia ich autorów, a ściśle mówiąc — według szczytowych okresów ich twórczości (tego, co Grecy starożytni nazywali „akme”); w paru przypadkach wątpliwych kierowaliśmy się układem zbioru Poeci polskiego baroku (oprać. J. Sokołowska i K. Żukowska, t.l—2, Warszawa 1965).

Utwory anonimowe, wobec nie dających się pokonać trudności z ich datowaniem, umieszczamy w osobnym dziale na końcu, czyniąc wyjątek dla Pieśni „Spokojny kąt komu Bóg dał...”, otwierającej nasz zbiór, którą historycy literatury zgodnie umieszczają w połowie XVI w. i uznają za pierwszy chronologicznie utwór ziemiański.

Problemy autorstwa

Wiele utworów staropolskich nasuwa wątpliwości co do osoby autora. Dla potrzeb niniejszej antologii nie mogliśmy przeprowadzać w każdym takim przypadku szczegółowych badań, raczej szliśmy za przyjmowanymi powszechnie bądź przekonującymi nas hipotezami. Informuje o tym komentarz do poszczególnych utworów.

Zasady ustalania tekstów

Różnorodność źródeł niniejszej edycji sprawiła, że normalizacja tekstu była zadaniem trudnym. Zgodnie z charakterem wydania — raczej popularnego niż krytycznego — konieczne były daleko posunięte unowocześnienia, zwłaszcza w dziedzinie pisowni; nie mogły one jednak dotyczyć tych zjawisk, które wydają się istotne dla dawnej polszczyzny w ogóle oraz dla języka poszczególnych autorów.

Przy opracowaniu tekstów naszej antologii stosowaliśmy reguły przewidziane dla wydań popularnonaukowych (tzw. typ B) przez Zasady wydawania tekstów staropolskich, Wrocław 1955, modyfikując je jednak w szczegółach. I tak na przykład nie respektujemy dawnej pisowni wyrazów z ó i u, stosując współczesne zasady poprawności (półmisek a nie pułmisek, żuraw a nie żóraw). Pochylenia samogłoski e nie uwzględniamy nawet wtedy, kiedy w źródłach staropolskich doprowadzone zostało do postaci skrajnej; np. dawne znamienity piszemy znamienitej (jedynie w pozycji rymowej znamienitej) itp.

Samogłoski nosowe w tych tekstach, które opracowaliśmy na podstawie rękopisów lub starych druków, oznaczamy zgodnie ze źródłem, nawet jeśli występująca w nim pisownia nie jest pod tym względem całkowicie konsekwentna (dotyczy to oboczności sie // się, miedzy // między, tęskny // tęskny itp.). Nie zachowujemy wtórnej nosowości przed spółgłoskami nosowymi. np. zięmia piszemy ziemia itp. Natomiast zgodnie ze źródłem zachowu-

67