64180 Obraz82 (3)

• Nota edytorska •

formowania się poezji ziemiańskiej i miały w tym procesie znaczny udział, dlatego nie wolno ograniczyć się do tych tylko, które w sposób bardzo wyraźny zapowiadają pewne późniejsze tendencje w tym nurcie literatury staropolskiej. Kochanowski stworzył dla poezji ziemiańskiej coś więcej niż wzorzec: dał jej podłoże, na którym mogła się rozwinąć, dał filozofię, która mniej lub bardziej wyraźnie panuje także w utworach późniejszych. Z tego względu.trudno sobie dziś wyobrazić antologię poezji ziemiańskiej, w której autor Sobótki byłby reprezentowany zaledwie kilkoma utworami.

5.    Znalazło się tu kilka utworów łacińskich, mimo że charakter naszej antologii nie pozwala na pomieszczenie ich wersji oryginalnej i każe poprzestać na tłumaczeniach.

6.    Jak zaznaczono we wstępie, włączamy do zbioru utwory z pogranicza poezji ziemiańskiej i sielanki: Dafnisa świętojańskiego Naborowskiego, By-licę świętojańską Twardowskiego, Wieśniaka Zbylitowskiego oraz Wiejski żywot Jana Andrzeja Morsztyna. Powody tej decyzji objaśnia odpowiedni urywek wstępu.

Źródła tekstów

Jak zwykle przy tego rodzaju zbiorach — zawierających utwory bardzo różnorodne, także jeśli chodzi o sposób przekazania samych tekstów — źródła edycji nie są jednolite. Staraliśmy się oprzeć teksty antologii na rękopisach i pierwodrukach, odstępując od tego z reguły wtedy, gdy istniejące nowoczesne wydania budziły zaufanie (tak jest np. z utworami Reja, Naborowskiego, Jana Andrzeja Morsztyna, Zbigniewa Morsztyna i Łukasza Opalińskiego), a także gdy dostęp do wcześniejszych przekazów był niemożliwy, choćby ze względu na zaginięcie rękopisów lub unikatowych druków (np. Pieśń „Spokojny kąt komu Bóg dał...”, Wieśniak Zbylitowskiego). Jednak korzystając z wydań XIX- i XX-wiecznych, zwykle porównywaliśmy — gdzie tylko było to możliwe — ich wersje z przekazami staropolskimi, wprowadzając w miarę konieczności poprawki.

Na ogół opieraliśmy się na jednej wersji wybranej zgodnie z kanonami obowiązującymi w edytorstwie naukowym. W kilku przypadkach okazało się jednak konieczne skontaminowanie paru przekazów, z których żaden nie był doskonały (tak jest np. m.in. z Ziemianinem Ponętowskiego i niektórymi utworami Hieronima Morsztyna).

Po raz pierwszy w druku ukazują się tu następujące utwory: Potockiego Pieśń VI. Żywot ziemiański spokojny i szczęśliwy oraz Pan wielmożny z ziemianinem, a także wiersze anonimowe: Domowy wczas po dworskiej służbie, Na dworską służbę i Na wioskę. Fragment z Ekonomiki ziemiańskiej Haura, mimo że w XVII i XVIII w. dzieło to miało wiele edycji, nie był również drukowany od prawie 200 lat. Także urywek z Victoria deorum Klono-wica w tej objętości i tłumaczeniu ukazuje się po raz pierwszy.

Układ

Po kilku „przymiarkach” do układu rzeczowego — analogicznego do tego,

86