Obraz (1414)

140 Jestem dziewczynką, jestem chłopcem

HH

Przedstawione dane pozwalają opisać pewne charakterystyczne cechy zaobserwowanej ekspresji seksualnej dziewczynek i chłopców. Dziewczynki częściej prezentują zachowania związane z bliskością, czułością w kontakcie z innymi (rówieśnikami obojga płci, dorosłymi kobietami). Częściej również podejmują zachowania naśladujące role dorosłych kobiet (uwodzenie, sprawowanie opieki).

Wśród chłopców częściej obserwowane były zachowania nace-lowane na rozładowanie napięcia (zachowania autoerotyczne, prezentacja i oglądanie genitaliów, rysunki i zabawy przedstawiające kontakty seksualne) oraz nacechowane przekraczaniem społecznych norm i cudzych granic (podglądanie, zaczepianie, przekleństwa, eksperymentowanie z oddawaniem moczu i kału).

Źródło:

iwanie własne na podstawie Sandnabba, Santtila, Wannas i

i Krook, 2003.

W badaniach nad dziecięcymi zachowaniami seksualnymi wykazano ich związki z szeroką grupą właściwości samych dzieci oraz ich otoczenia społecznego (od wychowania w rodzinie po oddziaływania kulturowe, np. w formie przekazów medialnych). Wśród istotnych korelatów wymienia się między innymi wiek i płeć dziecka, jego kompetencje społeczne i emocjonalne, sytuację życiową, której doświadcza (natężenie występowania stresorów, takich jak separacja z opiekunem, narodziny młodszego rodzeństwa, przeprowadzka, rozstanie/rozwód rodziców, doświadczenia przemocy fizycznej), właściwości rodziny (np. liczba rodzeństwa), postawa rodziców wobec seksualności: stosunek do nagości, zainteresowań dziecka seksualnością, zachowań seksualnych (Scho-entjes, Deboutte i Friedrich, 1999; Santtila, Sandnabba, Wannas i Krook, 2005).

Wiedza o typowej ekspresji seksualnej dzieci powinna stanowić podstawę przy podejmowaniu interwencji wobec samego dziecka, a także jego opiekunów. Pozwala ona na adekwatną re-

akcję zarówno na zachowania normatywne dziecka, jak i w sytuacji przejawiania zachowań wykraczających poza normę. W obszarze dziecięcej seksualności często spotyka się oba typy błędów diagnostycznych: rozpoznania zachowań normatywnych jako wykraczających poza normę (i przypisywania ich doświadczeniu przez dziecko wykorzystania seksualnego lub zaburzeń o charakterze neurologicznym, dermatologicznym czy gastrologicznym), a także minimalizowania bądź ignorowania zachowań nietypowych, odzwierciedlających próby radzenia sobie dziecka z czynnikami patogennymi. Na niedostatek wiedzy o normatywnych zachowaniach seksualnych dzieci wskazuje się zarówno w analizach postaw i zachowań rodzicielskich, jak również w kontekście analizy pracy profesjonalistów: psychologów i pedagogów, pracowników socjalnych i lekarzy (por. Kools i Kennedy, 2002; Casteels, Wouters, Van Geet i Devlieger, 2004).

W dalszej części rozdziału omówione zostaną najczęstsze dziecięce zachowania seksualne. Ze względu na swoją znaczną różnorodność przedstawione zostaną w czterech grupach: zachowania autoerotyczne, orientacyjne, interakcyjne i twórcze. Podział taki, uwzględniający jako kryterium charakter zachowań oraz ich motywację, zaproponowała w swoich pracach Maria Beisert (1991, 2006a).

4.2.1. EVSasturhacja dziecięca

(zachowania aytoerotyczne)

Zachowania masturbacyjne (zabawy genitalne; Sieja, 2004) polegają na samodzielnej stymulacji własnych obszarów erogennych i wywoływaniu w ten sposób przyjemnych doznań. Dotykanie genitaliów obserwuje się u dzieci bardzo wcześnie. Zwykle w drugiej połowie pierwszego roku życia niemowlęta (przy czym chłopcy zwykle szybciej niż dziewczynki) odkrywają i eksplorują genitalia, analogicznie do wcześniej poznanych dłoni i palców czy stóp.