Obraz (1577)

Rozdział 9

ANALIZA WYNIKU FINANSOWEGO W WIELKOŚCIACH BEZWZGLĘDNYCH I WZGLĘDNYCH

9.1. Kierunki analizy wyniku finansowego w wielkościach bezwzględnych

Analiza wyniku finansowego przeprowadzana w ramach wstępnej oceny rachunku zysków i strat nie jest wystarczająca. Niezbędne jest jej uzupełnienie o różnokierun kowc badania przyczynowe. Jak wspomniano, wynik finansowy z całokształtu działalności stanowi sumę wyników poszczególnych działalności: działalności operacyjnej (podstawowej i pozostałej), operacji finansowych i zdarzeń nadzwyczaj nych. Każdy z wymienionych cząstkowych wyników finansowych jest kształtowany przez określone czynniki, rzutujące na jego poziom.

Na ogół głównym źródłem zysku w przedsiębiorstwie jest podstawowa działał ność operacyjna (produkcyjna, usługowa, handlowa). W przedsiębiorstwie produk cyjnym zasadnicze znaczenie ma wynik ze sprzedaży wyrobów gotowych, stanowili cy różnicę między przychodami netto ze sprzedaży produktów a kosztami własnymi sprzedaży¹.

Jeżeli sprzedaż dotyczy produktów jednorodnych, przychody ze sprzedaży można wyrazić w postaci iloczynu ilości sprzedanych wyrobów gotowych (q) i ich ceny (p), a koszty ich uzyskania jako iloczyn ilości sprzedanych wyrobów (q) i jednostkowych kosztów własnych (Jej). Zwykle struktura asortymentowa produkcji jest zróżnicowana, a zatem przychody ze sprzedaży przedstawia się jako sumę iloczynów ilości wyrobów i ich cen, koszty własne zaś w postaci sumy iloczynów ilości wyrobów i jednostkowych kosztów własnych. Dlatego podstawę analizy przyczynowej wyniku ze sprzedaży wyrobów gotowych (zysku ze sprzedaży — Z.v) stanowi następujący wzór:

Zs = I ącj-Ząkj.

Zysk ze sprzedaży produktów kształtują takie czynniki, jak:

•    wielkość sprzedaży;

•    struktura asortymentowa sprzedaży;

•    ceny sprzedaży netto;

•    jednostkowe koszty własne.

Wpływ wymienionych czynników na zmianę zysku można ustalić, stosując metody analizy przyczynowej, np. metodę kolejnych podstawień.

Badanie przyczynowe zysku jest poprzedzone obliczeniem odchylenia między wielkością zysku osiągniętego w danym okresie a zyskiem okresu ubiegłego lub planowanym; wynika to z następującego wzoru:

O - (Zr/, cji -Zr/, kj\) - (Xq₀cj₍₎-Zq_{)kj₀).

W celu określenia wpływu zmian pierwszego czynnika korzysta się ze wskaźnika zmian wielkości sprzedaży (cl), wyrażonego wzorem:

Zq₀kj₀

gdzie:

Ir/i kj₀ — rzeczywista wielkość sprzedaży według jednostkowych kosztów własnych roku ubiegłego.

Obliczenie odchyleń cząstkowych określających wpływ poszczególnych czynników:

•    wpływ zmiany wielkości sprzedaży:

Oq, = (I q₀ cjo - Z q₀ kj_{)) xd-(L q₀ cjo - Z q₀ kj₀) = Zs₀xd- Zs₀;

•    wpływ zmiany struktury asortymentowej sprzedaży:

Oq_(l = (Z q_x cj_c>-Zq_l kj_(])-(Zq<₎cj₍₎-Lq₍₎kj₀) xd= (Z q_x cj₀-'Lq, kj₀)-Zs₀ X d;

•    wpływ zmiany cen sprzedaży netto:

Ocj = (Z <7, cji - Z q_x kj₀) - (Z q_t cjo - Z q_x kj₀) = Z q_x cj\ - Z q_x cjo;

•    wpływ zmiany jednostkowych kosztów własnych:

Okj = (Z ą_K cj_x -Zr/, kj_x)~ (Z <7, cj_{ - Z </, kj₀) = Zq_x kj₀-Zq_x kj,.

Łączne odchylenie zysku ze sprzedaży produktów jest sumą wymienionych odchyleń cząstkowych:

O = Ocj, + Oq„ + Ocj + Okj.

Zaprezentowana analiza stanowi punkt wyjścia dalszych szczegółowych badan prowadzonych w ramach analizy techniczno-ekonomicznej.

1

W przypadku prowadzenia działalności handlowej analizie podlega wynik ze sprzedaży towarów¹, będący różnicą między przychodami netto ze sprzedaży towarów (wartością towarów w-edług cen sprzedaży netto) a wartością sprzedanych towarów' (według cen zakupu lub cen nabycia).