Obraz (1581)

290 Amili/ii wyniku tinunsowcgo w wielkościach bezwzględnych i względnych

Wszystkie te wskaźniki wyrażają rentowność sprzedaży produktów i towarów (materiałów). Pierwszy z nich (nazywany marżą zysku) określa udział zysku ze sprzedaży w przychodach ze sprzedaży. Im jest on niższy, tym większą wartość sprzedaży musi przedsiębiorstwo zrealizować, aby osiągnąć określoną kwotę zysku. Wzrost wskaźnika oznacza więc korzystniejszą sytuację finansową przedsiębiorstwa. Na ogół wskaźnik ten jest wyższy w przedsiębiorstwach o długim cyklu obrotowym, co wiąże się z większymi kosztami zamrożenia środków i większym ryzykiem.

Drugi wskaźnik, będący relacją zysku ze sprzedaży do kosztów działalności operacyjnej, czyli wskaźnik rentowności nakładów', ze względu na swoją konstrukcję silnie reaguje na zmiany jednostkowych kosztów własnych. Wygospodarowana obniżka kosztów wywiera podwójny wpływ na kształtowanie się wskaźnika, a mianowicie powoduje wzrost zysku (licznika) i jednocześnie zmniejszenie kosztu własnego (mianownika).

Trzeci wskaźnik wyraża udział kosztów działalności operacyjnej w przychodach ze sprzedaży. W przedsiębiorstwach ponoszących stratę na podstawowej działalności (stratę ze sprzedaży) wskaźnik ten kształtuje się powyżej 100%.

Przedstawione wskaźniki umożliwiają porównywanie przedsiębiorstw należących do tej samej branży, niezależnie od ich struktury kapitałowej (finansowej). Ze względu na to, że wskaźniki te wyrażają rentowność podstawowej działalności przedsiębiorstwa (podstawowych procesów realizowanych w przedsiębiorstwie), powinny być przedmiotem szczególnego zainteresowania zarządu.

Każdy z tych wskaźników może podlegać dalszej dogłębnej analizie — analizie przyczynowej, w toku której ustala się wpływ następujących czynników:

•    struktury asortymentowej sprzedaży⁵;

•    cen sprzedaży;

•    jednostkowych kosztów własnych (w przypadku sprzedaży towarów — cen

zakupu lub cen nabycia towarów).

Na rentowność działalności produkcyjnej i handlowej korzystnie oddziałują wzrost cen sprzedaży, obniżka jednostkowych kosztów (cen zakupu) oraz zwiększenie udziału w sprzedaży — produktów (towarów) o wyższym zysku jednostkowym.

W badaniach szczegółowych wskaźnika poziomu kosztów' można wykorzystać także wskaźniki stanowiące relacje poszczególnych rodzajów kosztów (np. kosztów rodzajowych) do przychodów ze sprzedaży.

W analizowanej spółce wskaźniki wyrażające rentowność działalności produkcyjno-handlowej wynosiły:

Wielkość sprzedaży nie wywiera bezpośredniego wpływu na poziom rentowności sprzedaży. Jest to oddziaływanie pośrednie poprzez zmiany kosztów jednostkowych, wywołane różnym rozkładem kosztów stałych na jednostkę produktu w zależności od zmian wielkości sprzedaży.

Rok ubiegły	Rok bieżący	Różnica
2 760	3 853
X 100 = 4,79%	x 100- 5.74%	+ 0,95%
57 576	67 124
2 760	3 853
x 100 = 5,04%	x 100-6,09%	+ 1,05%
54816	63 271
54 816	63 271
x 100 = 95,21%	x 100-94,26%	-0,95%
57 576	67 124

Jak wynika z przeprowadzonych obliczeń, rentowność sprzedaży produktów i towarów się poprawiła. W przychodach zwiększył się udział zysku ze sprzedaży, a zmalał udział kosztów. Wzrósł także zysk na jednostkę poniesionych kosztów. W roku bieżącym na każdą złotówkę kosztów działalności operacyjnej przypadało 6,09 gr zysku ze sprzedaży, czyli o 1,05 gr więcej niż w roku ubiegłym.

W toku dalszych badań analitycznych celowe byłoby przeprowadzenie dogłębnej oceny rentowności działalności produkcyjnej (rentowności sprzedaży produktów), ponieważ w spółce dominuje sprzedaż produktów, stanowiąca również główne źródło jej zysku.

W grupie wskaźników rentowności zaangażowanych zasobów należy wymienić:

•    wskaźnik rentowności kapitału całkowitego;

•    wskaźnik rentowności aktywów' (majątku);

•    wskaźnik rentowności kapitału własnego;

•    wskaźnik rentowności kapitału podstawowego.

Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego, nazywany także stopą zwrotu z kapitału, jest podstawowym wskaźnikiem charakteryzującym efektywność działania przedsiębiorstwa. Stanowi on relację zysku brutto lub netto do przeciętnego stanu kapitału własnego i obcego (pasywów)⁶:

I    Zysk brutto (zysk netto)

------x 100.

Przeciętny stan kapitału całkowitego

Wskaźnik ten informuje o wielkości zysku przed opodatkowaniem lub po opodatkowaniu, przypadającego na jednostkę kapitału zaangażowanego w przedsię biorstwie. Odzwierciedla efektywność kapitału we wszystkich obszarach działalno ści przedsiębiorstwa, zarówno w sferze operacyjnej, jak i działalności finansowej. Na jego poziom mają ponadto wpływ zdarzenia nadzwyczajne, a w przypadku uwzględnienia zysku netto — również polityka podatkowa. Tendencja wzrostowa wskaźnika oznacza wzrost stopnia opłacalności zainwestowanego kapitału, im

⁶ W literaturze można spotkać różne definicje kapitału całkowitego (np. suma kapitału własnego i długoterminowego kapitału obcego, suma kapitału wdasnego i kapitału obcego oprocentowanego pasywa). W niniejszym rozdziale kapitał całkowity jest utożsamiany z pasywami.