Obraz (547)

LIRYKA ŚREDNIOWIECZA

BIBLIOTECZKA OPRACOWAŃ

Prosi za to twej miłości,

Udziel nam wszem swej radości! Amen.

Tym nabożnym akcentem Słota kończy swoje dydaktyczne przesłanie do wszystkich, którzy niewłaściwie zachowują się podczas posiłków. Zawarta tu troska ma na celu dobre stosunki międzyludzkie, poprawę obyczajowości biesiadników oraz podniesienie stanu higieny. Wypowiedź ta pozostaje w zgodzie z duchem epoki -autor pamięta o powierzeniu swojego dzieła Bogu, postuluje zasady etosu rycerskiego, dotyczące stosunku do kobiet, zmierza do podniesienia jakości relacji między ludźmi.

Teksty o podobnej tematyce powstawały już wcześniej na gruncie europejskim, np. łacińskie - Fagifacetus, Antigameratus Frowina (Frowinusa), francuskie, włoskie, angielskie, niemieckie i czeskie¹².

Miara wierszowa asylabicznego wiersza waha się od sześciu do jedenastu sylab, z wyraźną przewagą wersów ośmiozgłoskowych. Rymy są z reguły parzyste, żeńskie, gramatyczne (z niewielkimi odstępstwami), niekiedy wiążą po trzy wersy (np. będzie - siędzie -zbędzie, stół - woł - kol). Można tu zaobserwować kształtowanie nastroju: w zwrotkach krytykujących niewłaściwe zachowanie przy stole wyczuwa się wyraźnie ton przygany i oburzenia, w strofach chwalących panie - podziw i szacunek oraz pokorę i cześć we fragmentach kierowanych do Boga i Matki Bożej. Tekst jest zrozumiały, zaś wyrazy o nieczytelnym dziś znaczeniu często wyjaśnia kontekst. Warto zwrócić uwagę na kilka przykładów z dawnego języka polskiego: wiesioł - wesoły, sieść - usiąść, niedostojen - niewart, k niemu - do niego, panosza - giermek, przysłusza - należy, godzi się, kromie oczu - poza oczy. Widać tu krótkie formy przymiotników i czasownika, dawne postaci wyrażeń przyimkowych i odmienności leksykalne.

Filozoficzne treści _w J^_ozmowf_e Mistrza Polikarpa ze Śmiercią

Średniowieczny anonimowy dialno    , . „ , _n

... _n    ć ■    •    ¹⁰g znany pod tytułem Rozmowa

Mistrza Polikarpa ze Śmiercią    \    ,, _ .

„    . _D    vw podręczniku K. Mrowcewicza:

Rozmowa mistrza Polikarpa ze Sm i* ■ \    , ,    ,    , _vw

_Ł .    ,    _U7 x_T i • ⁿⁱercią) powstał w końcu XV w.,

został wydany przez W.    Nehnpga _w    i oo>    . . ,

r iii \ »    i-    ^W    1886 r. w Berlinie (Altpolnische

Sprachdenkmaler). Badacze literat n,-, .    ,    .    .

'    , i • •    - X u„. ^ury tego okresu przypuszczają, ze

autorem polskiej wersp traktatu ł_aciń .    \

, ,    _D    K Emskiego Colloauium inter Mortem

et Magistrum Policarpum by} k_v.    .... ; .    _ .

_ .    , .    yc    może    Mikołaj ze    Zwierzyńca.

Rękopis z końca XV w.    zaginął    n_nri^ a    ...    , . „ .

_T. .. , _m • ^puQczas drugiej wo ny światowej w Bibliotece Kapituły Płockiej. Skłart-.i • Iw / :, ,    ,

wersów. Brakujące z_akoń«_enie ^    ^{2 498} ^.ozgjoskowych

ruskiego z XVI w. J. Łoś«.    ^{dop,sal na podstaw,e} P^ladu

Ten najdłuższy polski wi_ers? .    , .    .    _    .    ... .

„ ..    . .    ..__^c średniowieczny stanowi odbicie

wątp iwosci, Pj¹ J^{1    1} dociekań filozoficznych ludzi tej

epok,. Jest traktatem filozoficzny^ _{uks2ta)towanym n}/_prosty diJ_g

n'riT woma oso ami. ^czlowieki_em wykształconym - Mistrzem Polikarpem a Śmiercią - Upersonu-i    „    . , .

a .    ■    , •• _{n r}, ^F unifikowaną figurą. Z wypowiedzi

Śmierci i reakcji Polikarpa ną jej    ⁿ ^    _w

^{J J w}ygląd oraz słowa wynika dydakty-czno-moralizatorskie przesłanie hi * i -i -    ,

. f, z . ^Qia czytelników, zgodne z teocen-trycznym pojmowaniem swi_ata j .    .    .    ’.

a ■'.    , .    , .    ⁴ wiarą w życie wieczne.

Śmierć w czasach srednio_wj_e„ , . ■ ..

, , , . .    . ...    częściej mz współcześnie spotykała ludzi w pełni sił fizycznych , a , ■ u *    ,

,    .    ____ , -ycn, niekiedy cale ich zastępy (spory

załatwiano przy pomocy wojen ^ ,    .    * _£-t , *    /

. z i u ■    1 - ^J ’ Medycyna me potrafiła skutecznie

walczyc z chorobami zakazn_vmj    ^F    .

. .    , ^y 1 Epidemie, np. dżumy). Można przypuszczać, ze w czasach ogranie?^ ■■ a    a •    • , ta\

...    ...    •    , ? ^onej wiedzy przyrodniczej była dla

ludzi zjawiskiem niezwykłym .^J _Ł L .    ...

. , , .    .. , ^J ’ ^Lnoc częstym. Chęć poznania śmierci

nurtowała bohatera dialogu, Mi^ _{D n} 4.    . .

, ,    .r-i    ^llstrza Polikarpa. Zjawiła się mu jako

postać (personifikacja,    zapj_s    2    ^ ^J    •, r,

¹    ....    .... .    ,,    ^c    Wielkiej litery), gdy    prosił Boga    o

możliwość jej ujrzenia. Ukazała , t u    ,    .    .

¹⁴ z całą bezwzględnością swoją moc

29