obraz8 (7)

ne centra kultury słowiańskiej; na Śląsku przede wszystkim o górą Ślężę, ową odwieczną, silną twierdzę religii starosłowiańskiej ²¹. Sprowadzeni tu na początku XII w. przez Piotra Wlasta kanonicy regularnie mu-; sieli uchodzić do pobliskiego Wrocławia, jak się wydaje, przed gniewem ludności oburzonej sprofanowaniem świętego okręgu ²².

Jest znamienne, że Mazowsze pozostało na uboczu zaburzeń i nawet służyło jako azyl dla zwolenników wiary praojców. „Bo nowe porządki nie zapuściły tam jeszcze głębiej korzeni i nie spowodowały jaskrawych konfliktów” ³*. Skoro rewolucja społeczna ominęła ziemie nad środkową Wisłą, to widocznie buntowane się przeciw rozwielmożnionej hierarcliii kościelnej w Polsce, a nie przeciw warunkom ekonomicznym i feudalizmowi, bo ten panował i na Mazowszu.

Odzywają się też glosy (Zygmunt Wojciechowski), 2e rewolucję pogańską 1034—1038 przygotowywała już wcześniej Słowiańszczyzna zachodnia, Pomorzanie i ludy połabskie. Istotnie, w 933 r. wybuchło wielkie powstanie Wieletów, w wyniku czego związkowe państwo zachodniosłowiańskie uwolniło się od zwierzchnictwa memieck-ego i chrzęści ja- ^{1 2} ństwa niemieckiego. „Fala pogańska |»i.*«l.dn się przez Odrę i wylała na 1’ouior/i* /.im-IumI nie” ³. Sukces ten podmosl na dudni jrnmw Wieleckich i pomorskich wzięlydi do imwnh przez ich wschod nich pobratymców i j»m możliwe, że ci jeńcy stali się zaczynem Imulu.

Następną iazą repogamzacji Słowian /-mhi-rzaiisKich był wybuch rewolucji w krajach obodrzyckich w 1066 rol.u. i len „ponowny wybuch rewolucji pogańskiej na zad nu Izie w krajach obodrzyckich odbił się (...) .silnym echem nad Wisłą” ². O powadze lego udrueiiu protestu przeciw narzuconej przez Niemców wierze, protestu stłumionego siłą przez wjazd biskupa Burharda z lialberstadi no stołecznego chramu słowiańskiego w U e Ir ze i upio-wadzemu pod swym siodłem wieszczego ru-maka świadczy takt, że chrześcijańscy książęta polscy musieli wtedy ustąpić /. Pomorza, a biskupstwo kołobrzeskie upadło ze szczętem. Cała ta nadmorska połać powróciła wówczas otwarcie oo wiary .słowiańskiej, wzbogacając i uatrakcyjniając swój kud obrzęcia-mi zapożyczonymi z ńlurgii chrześcijańskiej. To z tego właśnie okresu repogiiiu/acji i ’«>-morza posiadamy opis świątyń słowiańskich w Kadogoszczy, Szczecinie, na Wolinie i na Rugii póra duchownych kronikarzy iii«in<ee-

277

1

^,l Z. Wojciechowski, W* spraicie rewolucji pogańskiej u> Polsce w 1037 r., „Zycie i Myśl” 1, 1950, nr 7/8. s. 611.

2

K.W. Heckowa, Pod znakievi świętego słońca. Dawne wierzenia śląskie, Wrocław 1961, s. 119.

J. Gąsowski, Ziemia mówi o Piastach, Warszaw u 1960, s. 52.

3

Z. Wojciechowski, cyt. v/yd., s. U16.

^,s K. Tymieniecki, Pomorze za Holeulnu ów, „Roczniki Historyczne”, III, 1027. s. 17 l».

^w B.O. Unbegaun, La rcligion des aucic.i siu-ves, w: Mana, l. 3, 2, s. 418.