P1010239

nn których w przedhistorycznych czasach stwierdzono bogate obsypywanie ochrą, istnieją dziś legendy o wampirach: w Turcji, w Serbii, w Rosji i _w innych słowiańskich krajach oraz we wschodnich Niemczech”¹⁴. Czerwony pochówek spowodował znamienną pomyłkę świętego Ambrożego, biskupa Mediolanu. Gdy w IV wieku odkrył w grobie dwa purpurowe szkielety z obciętymi głowami, sądził, że są to męczennicy chrześcijańscy z czasów Nerona (i w następstwie ich beatyfikował), a czerwień uznał za ślady cudownie

zachowanej krwi męczeńskiej¹⁵.

Ta opowieść naprowadza na pytanie, które nurtowało niejednego. W historiach o duchach pojawiają się stale umarli, którzy przychodzą bądź prosić

0    coś żywych, bądź też ich nękać. Ale bywa też i tak w tych opowieściach, że po otwarciu grobu - z takich czy innych powodów - okazywało się, że ich zwłoki nie uległy rozkładowi. Czasami były to zwłoki świętych, a czasami -wampirów. Jean-Claude Schmitt zwraca uwagę, że zwykłym umarłym chrześcijańskim Kościół przeciwstawiał: ciała umarłych złowrogich, ale i ciała świętych - wspólne dla nich było nieuleganie rozpadowi¹⁶. Kościół przyjmował, że niektórzy umarli przebywali w sferze śmierci-nieśmierci¹⁷. Jedni byli święci, a inni - przeklęci. Kryterium zapachu odgrywało tu rolę ważną: od jednych biła woń niebiańskich kwiatów¹⁸, a od drugich - diabelski smród. Bo też

1    diabeł ich ożywiał, jak najczęściej sądzono.

Utrzymywało się przekonanie, że złowrodzy umarli zmartwychwstają przed czasem, a może raczej poza - przyjętym przez chrześcijańską wykładnię re-ligijną - czasem. W oświeceniowym „Monitorze” z roku 1771 ukazał się list,

nia wątpliwych relikwii” opisuje ten ¹⁶ J--C. Schmitt, Duchy..., s. 193-194.

Łączyło się to zarówno z ideą „śmierci progresywnej” (o której już była mowa w rozdziale 4). jak mi ryućrrn    1 r\«i-------- o. »    —* « Cioft NurOllzifl)

J.Thomasset, Le sangdes morts, cyt. za: O. Volta, Le mmpire, s. 58-59. Jako „fatalny wzorzec mnożę

przypadek ksiądz Jan Kracik (Relikwie, Kraków 2002, s. 5/"58).

—oi_V cw z.aiuwnu z uieą „śmierci progresywnej” (o której już była i i z wyobrażeniami czyśćca (por. J. Delumeau, Strach..., s. 78-81, oraz J. Le

Przełożył K. Kocjan, Warszawa 1997).    ^

^łs W swej znakomitej książce ksiądz Kracik wielokrotnie wspomina o tym, że - wedle ieot> 1 ^    ^

opisów - po otworzeniu grobu zwłoki prawdziwego świętego „roztaczały wspamult ^uonu nieziemskim światłem” (Relikwie, s. 112).

¹⁹ Lyi. ^za: M. Szyjkowski, Dzieje upiora..., s. 14. Podkreślenie moje - M. J.

^Z0 Cyt. za: ibidem, s. 15-16. Podkreślenie moje - M. |.