P1020698

JRMI

7

Równoważenie

przyrody

W tym rozdziale skupimy uwagę na tym, jak współczesna strategia i praktyka polityczna dokonuje nowej konfiguracji przyrody i środowiska. Wykorzystując wyniki poprzednich rozdziałów dotyczące zmysłowych, czasowyc h, uprzestrzennionych i u-cieleśnionych wy-miaiów przyrody, staramy się ulokować w nowym kontekście polityczno dyskusje o roli ludzkiej aktyw ności w zmianie środowiska.

Ostatnimi laty najważniejsza próba przekonfigurowania relacji c/łow iek-pt7yroda dokonywała się za pośrednictwem dyskursu

0    „zrównoważeniu środowiska” i oficjalnych wypowiedzi popierających bardziej „zrównoważone" formy rozwoju. W tym rozdziale zbadamy, jak państwa i inne ciała oficjalne zrozumiały kwestie środowiska w łonie dyskursu zrównoważenia. Zbadamy też, jaką to rozumienie nadało strukturę przyszłym próbom zachęcania ludności do aktywnego udziału w ratowaniu środowiska.

Przedstawimy nowe badania empiryczne tego, jak w życiu codziennym mówi się o przyrodzie, jak się ją ocenia i konceptualizuje

1    jak kontrastuje to z oficjalnymi modelami zrównoważenia. Obecne kroki podejmowane w celu zachęcenia ludności do zaangażowania się w sprawy środowiska - zwykle w formie inicjatyw „zrównoważenia” promowanych przez państwa, biznes i grupy zajmujące się ochroną środowiska - opierają się na ograniczonym i wysoce instrumentalnym zespole przesłanek dotyczących ludzkiej motywacji. Takie przesłanki zawiera wiele związanych z polityką badań zrównoważenia i postrzegania środowiska w ogóle, jak była o tym mowa w rozdziale 3. Obejmują one następujące idee: zachowanie bezpieczne dla środowiska ogranicza ludzka nieznajomość faktów; tej niewiedzy można zaradzić za pomocą informacji dostarczanej przez państwa i korporacje; ta informacja wzbudzi zainteresowanie środowiskiem, a to zainteresowanie przełoży się na otwarte działanie oMihtNtr i polityczne. t>Ą' jednak pr/r«Unlii ir *4 [Kipiuwnc? |ak dotąd, niewiele badań latało >ię łprawd/i^, do jakiego Miśnia <*t-/wicft iedlają one rw/ywiMc ro/unucnir kwestii środowiska w /ytio codziennym, lączńitó / własnym aktywnym 1 id/1,drm ludności w to/-widywaniu problemów środowiskowych.

Zajmujemy się tu wspóh zesnym /n.u /cniem przyrody: jak idee przyrody przenikają Świat ludzkiego zytia 1 na tle postrzeganie .zagrożenia". „ryzyka" i „utraty" środowiska jgjji tm-ro/d/iclnie związane z pokrewnym szerszym zatroskaniem o żvc ie społe« zne. Szczególną uwagę poświęcamy instytucjonalnym wymiarom ludzkiego zaangażowania w sprawy przyrody. W szczególności badamy, jaka rolę w przypadku zagrożeń środowiska i związanych / nim postaw, wartości, poczucia odpowiedzialności itd. odgrywa ludzkie pac żucie trwałego „zaufania” do organizacji, które formalnie odpowiadają za środowisko. Naszemu badaniu przewodzi nieustająca dyskusja socjologiczna o „ryzyku”, „zaufaniu” i „działaniu”. W szczególności eksponujemy wagę ludzkiego poczucia własnego zaangażowania - to znaczy to, jak człowiek ocenia swój wpływ na zmiany w kontekście panujących stosunków zaufania. Badamy też prawdoj>oclobnv wpływ takich stosunków na to, czy za sensowne i skuteczne uważa się działanie w jakimś znaczeniu „na rzecz środowiska" przez zmianę swojego sposobu życia, nabywanie „ekologicznych” wyrobów, wstępowanie do organizacji ochrony środowiska, udział w proekologicznych inicjatywach firm i rządu itd.

Zrównoważenie jako nowy dyskurs publiczny

Zrównoważenie to nowy dyskurs, który stanowi ramy pojęciowe formalnych spraw środowiska lat 90. XX wieku. Przez ten pryzmat enwironmentaliści uzyskują dziś wspólny język z państwem i biznesem oraz do pewnego stopnia podobny jak one harmonogram spraw. Retoryka środowiska nie-jest już specyfiką samych tylko grup ochrony środowiska. Korporacje opowiadają się dzisiaj rutynowo za zrównoważonym rozwojem tak samo, jak czynią to agencje pomocowe, departamenty rządowe, Unia Europejska, a nawet firmy ubezpieczeniowe.

Początki idei zrównoważenia można znaleźć na sztokholmskiej sesji ONZ o środowisku z roku 1972 i w dyskusjach z lat 70. o „granicach wzrostu” (Redclift 1987). Termin ten nabrał jednak dominującego znaczenia w World Conseruation Strategy jako główne pojęcie