P1070860 (2)

24

488 czysława Ledóchowskiego (zm. 1902) (fig. 488), fundowany przez kapitułę 1903, neorenesansowy, wyk. przez W lady stawa Marcinkowskiego, w części architektonicznej wg projektu arch. Stefana Ballenstedta, przeniesiony 1959 z obejścia; z różnobarwnych marmurów, architektoniczny, z brązową leżącą postacią zmarłego na marmurowym sarkofagu. Pomnik ku czci księży-ofiar obozów koncentracyjnych 1939—45, wyk. przez Kazimierza Bieńkowskiego 1964, z czarnego i białego marmuru.

Kaplica św. Cecylii Pierwotnie śś. Jakuba, Łazarza i Marty. W obrębie murów z poł. w. XIV wzniesiona, wzgl. wykończona ok. 1427—26 z fundacji archidiakona pszczewskiego i kanonika Jakuba Wygonowskiego, później patronatu Wygonowskich i Chojeńskich; z pocz. w. XVII podupadła, 1628 bez ołtarza. Renowacja 1640—41 staraniem kanonika Andrzeja Golczewskiego, wraz z wykonaniem ołtarza i kraty. Po pożarze 1772 usunięty stary ołtarz, budowa nowego sklepienia. 1839—42 restauracja z inicjatywy Edwarda Raczyńskiego wraz z zainstalowaniem w kaplicy nagrobka Zygmunta Raczyńskiego i Jana Wąglikowskiego oraz ołtarza, przeniesionych z kościoła bernardynów w Bydgoszczy, objętego kasatą przez Prusaków: '1950—51 przywrócona wielka arkada gotycka do nawy bocznej (przez usunięcie obudowy). Wnętrze na rzucie kwadratu z wielkimi, płytkimi wnękami arkadowymi w trzech ścianach; sklepienie żaglaste. Gotycka arkada od strony wnętrza o krawędzi sfazowanej, od strony nawy pn. profilowana dwiema fazami rozdzielo-105 nymi wałkiem. — Ołtarz wczesnobarokowy ok. 1652 (fig. 105), wyk. w warsztacie gdańskim, prawdopodobnie Kaspra Giint-hera, fundowany przez Zygmunta Raczyńskiego, sędziego na-kielskiego i starostę jasienieckiego dla kościoła bernardynów w Bydgoszczy, przeniesiony do katedry 1842, naprawiany 1880 przez rzeźbiarza Antoniego Przybyłłę; wyk. z czerwonego i czarnego marmuru, z elementami rzeźbiarskimi z alabastru, architektoniczny z małżowinowymi uchami, z rzeźba-373 mi śś. Katarzyny (fig. 372) i Barbary (fig. 373); w polu głów-189 nym obraz św. Cecylii (fig. 189), w. XVII, mai. może Domenir co Fiasella da Sarzana, ofiarowany przez Edwarda Raczyńskiego i adaptowany do ołtarza przez powiększenie górą o zamknięcie koszowym łukiem, odnowiony ok. 1905 przez Stefana Lewickiego i w 1. dwudziestych przez Jana Rutkowskiego; w predelli płaskorzeźbiona scena cudu św. Antoniego 377 (fig. 377) oraz dwa herby Nałęcz z literami SR IN CJ; 376 w zwieńczeniu płaskorzeźba Złożenie do Grobu (fig. 376) oraz dwa putta, na przyczółku figura alegorii Wiary; an-

tependium mozaikowe z herbem Nałęcz, ofiarowane 1884 pnzez Karoliną d Karola Raczyńskich z Bregencji.

Płyta nagrobna bpa Sebastiana Rranńckiego tom. 1544)

(fig. 429—30), renesansowa, z warsztatu krakowskiego, 429, 420 przeniesiona 1703 z kaplicy mansjonarskiej, wyk. z czerwonego marmuru, umieszczona „pulpitowo”, z leżącą płaskorzeźbioną postacią zmarłego, z herbem Korczak i inskrypcją w otoku. Nagrobek Zygmunta Raczyńskiego, sądziego nakiei-skiego i starosty jasienieckiego (zm. 1677) oraz Jego ziącia Jana Wąglikowskiego, miecznika ziem pruskich, starosty świeckiego i sekretarza królewskiego (zm. 1652), wczesnoba-r oko wy, fundowany przez Zygmunta Raczyńskiego 1652, zapewne dzieło warsztatu gdańskiego (lig. 465); przeniesiony 465 1842 z Bydgoszczy, 1880 naprawiany przez Antoniego Przy-bytlę; z czerwonego i czarnego marmuru oraz z elementami rzeźbiarskimi z alabastru, z umieszczoną w uszatej ramie płytką wnęką o koszowym łuku, w której płaskorzeźbione postacie: dwie klęczące na sarkofagu przed N. P. Marią z Dzieciątkiem figury zmarłych (fig. 471), wyżej herb od- 471 miana Brochwicza i inicjały Wąglikowskiego J W M Z P, w zwieńczeniu pośrodku herb Nałęcz z inicjałami Raczyńskiego Z R S N S J; boki ujęte dekoracją małżowinowo--chrząstkową, cokół dwukondygnacyjny z tablicą inskryp-cyjną w górnej strefie. Epitafium arbpa Teofila Wolickiego (zm. 1829) (fig. 484), klasycy styczne, fundowane przypuszczał- 484 nie przez Raczyńskich ok. poł. w. XIX, brązowe pozłacane, z medalionem portretowym zmarłego i herbem Nabram. Dwie ławki neorokokowe.

Kaplica św. Franciszka Ksawerego. Pierwotnie św. Jana Chrzciciela, od ok. 1660 św. Wojciecha (także rorantystów), po 1743 M. B. Częstochowskiej, 1795 dodane obecne wezwanie (poprzednie po 1960 przeniesione na kaplicę św. Stanisława Kostki). Zbudowana przypuszczalnie po poł. w. XIV, altaria św. Jana Chrzciciela fundowana ok. 1400, kaplica wzmiankowana po raz pierwszy 1481; 1594 podupadła, przejęta przez dziekana kapituły Andrzeja Kościeleckiego i odnowiona jako kaplica grobowa bpa Łukasza Kościeleckiego, zm. 1597. Ponownie zaniedbana, przed 1660 wyposażona w nowy ołtarz przez Wojciecha Dobrzelewskiego, archidiakona i wikariusza generalnego. 1669 remont kaplicy z inicjatywy kapituły, połączony ze zwężeniem arkady do nawy bocznej. 1746 z fundacji kanonika Piotra Prażmowskiego dach pokryty miedzią. Ok. 1781 kaplica opustoszała, 1783—84 wzmocnione fundamenty i położona nowa posadzka, 1795 z inicjatywy kapituły remont wnętrza z budową nowego oł-