Untitled14(2)

88 Dzień 2 (24 marca 1998 r.)

dostarczanie dóbr publicznych może być eliminowane przez prywatny opór, na przykład przez unikanie _{płacenia podatków}.

Sini¹. Nasz czas dobiegł już końca. Dziękuję wszystkim, a zwłaszcza naszym prelegentom, za udział. Był _to wspaniały dzień. Poruszono wiele ciekawych kwestii. Niecierpliwie oczekuję kontynuacji naszej dyskusji w dniu jutrzejszym.

3.1. OGRANICZENIA DZIAŁAŃ POLITYCZNYCH

James M. Buchanan

I. Wprowadzenie

Wykłady i dyskusje podczas dwóch pierwszych sesji seminarium ukazują, że profesor Musgrave i ja podchodzimy do tego samego przedmiotu

0    nazwie „ekonomia sektora publicznego" ze zdecydowanie odmiennymi wizjami i koncepcjami. Na początku swojego wykładu wprowadzającego podczas pierwszej sesji omówiłem pewne różnice między nami, które można wytłumaczyć tym, że przez inne okna obserwowaliśmy, interpretowaliśmy i ocenialiśmy polityczną rzeczywistość — zarówno tę faktyczną, jak

1    tę, która mogłaby zaistnieć. Jednak powinniśmy postarać się wyjść poza samo stwierdzenie różnic; powinniśmy być w stanie określić, gdzie i jak te różnice mogą wpływać na nasze ostateczne oceny organizacyjnych alternatyw, a zwłaszcza propozycji reform.

W wykładzie podczas drugiej sesji Musgrave zaprezentował swoją wizję ekonomii politycznej lub publicznej, wizję zawierającą analizę mechanizmu jej działania zarówno w rzeczywistości, jak i w teorii. Moje komentarze sugerowały, że skolektywizowany lub upolityczniony sektor gospodarki w wyidealizowanym obrazie Musgrave’a może, po pierwsze, nie funkcjonować tak dobrze, jak on to sobie wyobraża, a po drugie, nawet jeśli nie pojawiają się problemy zwdązane z efektywnością, to kolektywny sposób działania zbyt naruszałby zakres indywidualnych swobód obywateli do robienia tego, na co mają ochotę. Wydaje się rzeczą pożyteczną rozróżnienie tych dwóch elementów w dyskusji. Mogę je krótko ująć, aby rozróżnić te dwa elementy w argumentacji. Mogę je zrekapitulować, mówiąc, że Musgrave jest wdększym optymistą niż ja, jeżeli chodzi o funkcjonowanie