Untitled17(2)

94 Dzień 3 (25 marca 1998 r.)

IV. Naturalne ograniczenia rządów większości

W tym punkcie rozważań można by zapytać, dlaczego jednostka jako członek grupy politycznej miałaby się obawiać, że jej interesy będą zagro-żonę przez kolektywne działania podejmowane przez demokratycznie wybranych przedstawicieli. Odpowiedź jest prosta. W trakcie swych działań przedstawiciele rządu reprezentują interesy członków koalicji rządowej, których poparciu zawdzięczają swoje stanowisko. Przy braku innych niż Wyborcze ograniczeń ci przedstawiciele będą działać dyskryminująeo, aby W' sposób naturalny faworyzować swoich popleczników, a nie tych, którzy głosowali na innych. Działania dyskryminacyjne rządzącej kolacji będą dominować nad działaniami niedyskryminacyjnymi (szczegółowa analiza — Zob. Buchanan 1998). Jednostka spodziewa się korzystniejszego traktowania, gdy znajdzie się w grupie koalicji rządzącej, niż gdy znajdzie się W grupie mniejszościowej.

Działania politycznych instytucji większościowych można zilustrować Wykorzystując dość proste modele. Załóżmy, że są tylko trzy osoby (lub trzy grupy osób o podobnym sposobie myślenia) w jakimś układzie politycznym, który działa na zasadzie większości głosów. Załóżmy także, iż istnieje projekt, który w rezultacie przyniesie powszechne korzyści (autentyczne dobro publiczne w sensie dosłownym) w wysokości 4 dolarów na osobę. Projekt może być zrealizowany przy łącznym wydatku 9 dolarów. Ostateczne korzyści społeczne wynoszą 3 dolary. Należy zauważyć, że ani pojedyncza osoba, ani dwuosobowa grupa nie uznają za korzystne finansowania tego projektu, jeżeli nie jest możliwe wykluczenie przy niskim koszcie. Wymagane jest kolektywne działanie grupy kolektywnie zorganizowanej.

Jednym z ewentualnych rozwiązań, pokazanych jako Możliwość I w tabeli na następnej stronie, jest wariant, przy którym dobro wspólne jest obciążone jednakowym podatkiem nałożonym na wszystkich beneficjantów. Jednocześnie każdy uczestniczy w równym stopniu w korzyściach netto Wygenerowanych przez projekt. Nie ma żadnej dyskryminacji.

Dlaczego jednak koalicja większościowa będąca u władzy miałaby wybrać rozwiązanie opisane jako Możliwość I? Jeśli wńększość stanowią, powiedzmy, A i R. dlaczego nie mieliby oni finansować projektu tak, żeby Wszelkie koszty podatkowe nałożyć na C. a tym samym uzyskać rezultat Pokazany jako Możliwość II w tabeli 1 ?

Tabela 1

Możliwości	Osoba (grupa)	Zysk brutto	Podatek (koszty)	Zysk netto
	A	4	3	+1
Możliwość I	B	4	3	+1
	C	4	3	+1
	A	4	0	4
Możliwość II	B	4	0	4
	C	4	9	-5
	A	4	0	4
Możliwość 111	B	4	0	4
	C	4	15	-11
	A	4,5	0	4,5
Możliwość IV	B	4.5	0	4.5
	C	0	9	-9

Rozwiązanie takie ma niewątpliwie przewagę nad rozwiązaniem zgodnym z Możliwością 1 dla wszystkich członków' koalicji większościowej, a podobna sytuacja wystąpi przy każdej innej możliwej większości. Wynik analogiczny do tego z Możliwości II będzie zawsze górować nad wynikiem z Możliwości I przy ukonstytuowaniu się każdej większości.

Proszę zauważyć, że społeczna wartość netto pozostaje taka sama (3 doi.) dla obu opisanych możliwości. Natomiast dystrybucja tej wartości netto odzwierciedla dyskryminację większościową. Zauważmy ponadto, że projekt przedstawiony w tym prostym modelu jest ekonomicznie efektywny w tym sensie, że łączne korzyści przewyższają łączne koszty. Wynik ten jest jednak wytworem człowieka wykreowanym arbitralnie przez przyjęcie określonych wielkości arytmetycznych. Nie ma żadnej pewności, że polityka większościowa zawsze będzie realizować elektywne projekty. Rozważmy teraz Możliwość III, w której łączne korzyści z dóbr powszechnego użytku wynoszą — podobnie jak przedtem — 12 dolarów. Ale załóżmy, że łączne koszty wzrosną do — pow iedzmy — 15 dolarów. Jeśli większość Afi