Untitled20(2)

100 Dzień 3 (25 marca 1998 r.)

miast możliwa dyskryminacyjna eksploatacja mierzona w kategoriach operacji netto po obu stronach rachunku.

W przypadku ograniczeń zakresowych według kryterium powszechno-^ ści sytuacja staje się całkowicie odmienna, gdyż wtedy koalicja większościowa będzie skłonna do generowania rezultatów preferowanych przez przeciętnego wyborcę. Jednak niektórzy wyborcy lub ich grupy mogą nie akceptować wyników działań koalicji większościowej, natomiast mogą preferować inny rezultat, też spełniający kryterium powszechności, m.in. utrzymanie status quo antę¹. Lecz ograniczenie powszechności daje większą pewność, że działanie kolektywne pozostanie autentycznie „publiczne” w tym sensie, że korzyści będą równo dostępne dla wszystkich uczestników (nawet jeśli nie jest to wymagane przez technologię produkcji czy dostaw), a podatki będą nakładane w oparciu o uznane kryteria powszechności. Stopień wyraźnej eksploatacji mniejszości ulegnie zdecydowanemu ograniczeniu. Tym, co ograniczenie powszechności eliminuje, są celowe korzyści (i transfery) oraz celowe opodatkowanie. „Naturalne” cechy dyskryminacyjne zasady większości nie mają tu możliwości działania, choć dyskryminacja dwustronna, potencjalnie podwyższająca efektywność, byłaby również wykluczona.

VI. Redystrybucja fiskalna i ograniczenia konstytucyjne

Różnice skutków oddziaływania tych dwóch form ograniczeń konstytucyjnych nakładanych na władzę polityczną są najbardziej widoczne przy analizie perspektyw działań redystrybucyjnych społeczności. Jeśli zasada większości zostaje zastąpiona przez zasadę jednomyślności — tę zwykłą lub w postaci jakiejś kwalifikowanej większości — redystrybucja dochodów lub bogactwa pod auspicjami społeczności musi zostać drastycznie ograniczona. Jeśli obowiązuje zasada jednomyślności, to transfery do wybranych osób mogą nastąpić tylko przy założeniu zgody wszystkich człon-lców społeczności. Pewna forma redystrybucji fiskalnej na rzecz biednych może znaleźć powszechne poparcie, innymi słowy, nawet przy bardzo „włączających” procedurach może wystąpić pewna forma redystrybucji według modelu Pareta. Taka redystrybucja byłaby o wiele mniejsza od tej, która jest możliwa w sytuacji rządów większościowych. Można jednak kwestionować założenie, że biednym jako grupie wiodłoby się lepiej w sytuacji bez ograniczeń. W każdym kontekście dystrybucyjnym zasada większości musi generować podobne cykle i nie ma żadnej pewności, że jednostki lub grupy najbardziej potrzebujące pomocy fiskalnej będą miały się dobrze przy tego rodzaju cyklicznej rotacji.

W przeciwieństwie do wymogu proceduralnego, funkcjonującego na zasadzie „włączeniowości” systemu głosowania, ograniczenie powszechności, zastosowane do obszani wyników działań kolektywnych, może być interpretowane jako zezwalające na znaczną działalność redystrybucyjną przy uwzględnieniu niektórych definicji kryterium powszechności. Jak już wspomniano, kolektywne wydatki byłyby ograniczone do finansowania dóbr rzeczywiście powszechnego użytku, dostępnych dla wszystkich osób czy grup w danej społeczności, a gdyby były finansowane dobra podlegające podziałowi (włącznie z transferami gotówki), to każdemu musiałyby być oferowane równe kwoty. Po stronie kosztów plan równych wydatków na osobę (czy subsydiów) z pewnością zgadzałby się z większością norm powszechności.

Po stronie opodatkowania sprostanie kryterium powszechności natrafia na większe przeszkody. Ściśle rzecz biorąc, podatki równe dla każdego byłyby do przyjęcia, ale taka koncepcja uniemożliwiałaby jakąkolwiek redystrybucję netto. Bardziej zasługującą na przyjęcie interpretacją kryterium powszechności byłby tu wymóg nakładania podatków generalnie według dokładnie określonej bazy, związanej z możliwościami płatnika mierzonymi tradycyjną miarą zdolności płatniczej. W tej sprawie ważne jest. aby zasada powszechności wykluczała wszelkie zwolnienia, odpisy, kredyty czy wyłączenia jakichkolwiek osób czy grup.

Stawka liniowa, czy też proporcjonalna, stosowana do wszystkich dochodów (proponowana od lat przez Luigi Einaudfego) z transferami w formie subsydiów równych dla każdego spełniałaby waększość wymagań normy powszechności. Zauważmy, że tego typu ograniczenia operacyjne przypuszczalnie pozwoliłyby na znaczną redystrybucję fiskalną netto, usta-

1

Według standardowych założeń dotyczących wypukłości w zakresie indywidualnych preferencji, zasada głosowania większościowego nie wygeneruje podstawowych cykli, jeśli alternatywy wyboru są ograniczone do tych. które spełniają wymogi ograniczeń powszechności. Możemy o tych alternatywach myśleć geometrycznie, że biegną wzdłuż przekątnej wielowymiarowego ..wielościanu", w którym poszczególne wymiary mierzą wkład jednostek w finansowanie wspólnie użytkowanych dóbr.