P1190739 (2)

22

■6v rótoyóh typów. Hajcaięści.j są to domy wmiesio&e na planie kola, a kulania lob a .u.*on.J cogly na podMir6vo« kamiennej. Ha prsy-klad w auUoamńakla Kai Tepe odkryto 28 kolistycłi budowli o śred-nloaoh od k do 13 aetrAw. Podobne obiekty spotyka się tet w Innych osiedlach, prsy caya najczęściej średnica lob wynosi k - 5 m, a gru. bóść ścian śoehodsl do 1 ■. Bywają ton do kolisty cli budowli dobudowa, no budynki otworobocsao o rśteych wlimch. Spotyka alf domostwa a wewnętrznym podała 1 — na przedsionek 1 laby /tab, I₉ 1/. Do ary miały zapewne plaski# dachy gliniano, wsparto na drewnianej konatrukoji a belek. ¥ dachach znajdowały się otwory—dymniki, Wnftrsa domów były niekiedy malowane. Ye waytrsu domostw spotyka się paleniska koliste , wykonane a fllayi niekiedy ozdobne 1 dekorowane reliefem geo-metrycznym, t osiedla w Hin^eczaur znane eą domostwa pół z łomianko we, w przybiło suta czworoboczne, s seokrąflozzyai rogani, o ścianach wzniesionych a gliny aa kona trak© Ji słupowej * Osiedla nie były zabudowane w sposób planowy. Domostwa grupowały sif w małe nieregularne skupiania. Między nimi znajdowały się prsajśola i placyki niezabudowane. ¥ osiedla w Kwaeehalebl odkryto na Jednym s placyków budynek różniący się od iiwyoh₉ uważany na świątynię* V osiedlach górskich domy rozmieszczone były tarasowato na zboczu. V niektóry oh osadach natrafiono na zgrupowania Jam zasobowych, mieszczących zapasy ziarna.

Lodacśó kultury karo-arakskleJ zajmowała się uprawą ziemi, z wykorzystaniem zwierzęcej siły pociągowej i hodowlą zwierząt. Uprawiano rótns rodzaje pszenicy i Jęczmień. Zbofte dęto sierpami o obeydiano-wyok lab krasa lenny oh wkładkę oh. Znano konia 1 stosowano transport kołowy. Rozwinięta była astaltzrgia brązowa. Eksploatowano rudy miedzi z mlejsoowyoh złóg i wykonywano odlewy /tabl• Z₉ 15—1ń/• Poświad-ezona Jest obróbka kośoi, tkactwo i rozwinięte garncarstwo. Typowe są ta naczynia wężowato, niektóre zaopatrzone w dwa ucha, naczynia s di po aa nokami umieszczanymi przy brzegu, kubki, pokrywki /tabl. I, 2-1*/. Za uwagę sasloguje to, Se formy naczyń mają swe odpowiedniki w dugo młodszych kulturach wczesnego okresu epoki brązu na terenie Kotliny Karpackiej w Europie środkowej, a także na wybrzeżach Półwyspu Iberyjskiego. Ornament na naczyniach to albo spirala 1 kola kozaoen* tryczae, pasma zygzakowate, trójkąty 1 pasma zakroskowano, Jak 1 echo aa ty c fiu 1 zge orne t ryzowano przedstawienia zwierząt. Spotyka się też w inwentarzu tej kultury gliniano figurki antroponorficzne 1 zooraor-flozne. flą teZ gliniane ozdobne podstawki na paleniskach.

Stosowano na ogól szkieletowy obrządok pogrzebowy • Pochówki są w skrzyniach kamiennych. Spotyka się groby pod kurhanami. Yystępują tog pochówki w osiedlach, między ścianami domów ozy pod podłogami

mieszkań. Ve wschodnich partiach Zakaukazia, swlaasosa w AserbeJdSa-nie, spotyka się groby ciałopalne.

b. Kultura aajkopska

Rozwijała się w drugiej połowie UZ tyaląoleoia /2J00 - 2000 p.n.#./ na terania północnego Przedkaukasia 1 na stepach Kubańskich, Kultura ta. reprezentująoa ludność głównie pasterską, znana Jest swlassoss s wisi* ki oh, bogato wypoaaSonyoh kurhanów, które świadosą o moono srótnioowa-nym społeczeństwie owej kultury. W kurhanach znajdują się pochówki szkieletowe, w pozycji skurczonej> ulotons na boku. V wyposażeniu gro* bowym występuje ceramika, ale takie spotyka się naczynia aa tal owe, zwłaszcza kotły miedziane. Z wyrobów metalowych /tabl. U, 2-6/ naj-ozęśoiej występują miedzian# lub brązowe sztylety, a prócz tego spotyka się topory, dłuta, szydła, oryginała# narzędzia ozy prsy bory, osadzone na tulal. Z brązu wykonywane były tefc pobooznios /krępuloe/ wędzidła. V grobach spotyka się tst wykonane a kamienia głowie# buławy ozy krzemienna grooikl strzał. V bogatych grobach występują srebrne naczynia /tabl. U, 1/ ozdobione figuralnymi przedstawieniami, Jak teg wykonane ze miota czy ze srebra figurki zwierząt. Vyroby te były wykonane w Mezopotamii, bądź taS produkowano ja na niejaou, ala pod silnym wpływem z Mezopotamii. Znane są groby budowane z płyt kanim*, nyoh, niekiedy wewnątrz zdobione geometryczną dekoracją. Przykładam mufce tu być bogato wyposafcony grób odkryty w kurhanie w ulojsoowośol N&lczyk. Grób zbudowany był a 2* płyt tufowych i tworzył skrzynię e rozmiarach 23* z 313 cm, wysoką as 105 - 110 cm. ściany skrzyni od strony zewnętrznej były obstawione głazami, s od wnętrza nosiły ślady malowania. Ve wnętrzu skrzyni legały dwa szkielety ludzkie, w po-syojl skurczonej, Jeden na lewym, drugi na prawym boku. Posypane były ochrą, a wyposażenie grobu stanowiły złote ozdoby, Jak: kółka, płytki, kolia z 263 paciorków złotych, brązowe szydła ze złotymi okuciami, sztylety brązowe, dwa topory brązowe, eiosło brązowe, kocioł aiodziany, naczynia gliniane oraz drobne wyroby kr asm lenna 1 obsydianów#.

o. Kulturo grobów Jamowy oh /grobów oohrowych/

V drugiej połowie IH tyaiąoleoia p.n.e. stepy wachodnioauropej-skie zajmowała ludność koczownicza, o gospodarce pasterskiej. Zs względu na zwyozaj składania zmarłych w jamach wykopanych w ziemi l nakrytych kurhanem, kulturę tej ludnośol nazwano kulturą grobów Jamowych. Zwłoki zmarłego posypywano czerwonym barwnikiem mineralnym -- ochrą, stąd druga nazwa kultury - kultura grobów ochrowyoh. Ludność kultur:' grobów jamowych opanowała osią strefę stepów wschodnio-