P1520547

odbierającym informację, ostatni — wykonawczym. Między nimi występuje mniejsza lub większa liczba neuronów kojarzeniowych — pośrednich.

Odruchy nerwowe dzielimy na:

-    wrodzone, czyli bezwarunkowe,

-    nabyte, czyli warunkowe.

Przykładami odruchów wrodzonych (bezwarunkowych) są: odruch ssania występujący u noworodka po zadrażnieniu receptorów okolicy jamy ustnej, odruch kichania lub kaszlu - w wyniku drażnienia receptorów jamy nosowej lub receptorów oskrzeli, odruch cofania kończyny i po jej zadrażnieniu itp. Każdy z odruchów bezwarunkowych, a więc wrodzonych, może być wzbogacany wykształconymi w życiu osobniczym odruchami warunkowymi, czyli nabytymi. Powstają one w wyniku kojarzenia w korze mózgowej reakcji odruchu bezwarunkowego z reakcją na bodziec obojętny. Jeżeli np. równocześnie z karmieniem i związanym z tym wzmożonym wydzielaniem śliny działa a dodatkowo bodziec zupełnie obojętny, np. widok człowieka podającego pokarm lub dźwięk naczyń - to po pewnym czasie w korze mózgowej następuje kojarzenie dwóch reakcji i sam widok człowieka lub dźwięk naczyń staje się bodźcem zdolnym wywołać wydzielanie śliny. U człowieka np. widok cytryny (bodziec kiedyś obojętny) powoduje intensywne wydzielanie śliny, chociaż nie są w tym czasie drażnione receptory w jamie ustnej. Na podłożu odruchu bezwarunkowego mogą powstawać liczne odruchy warunkowe, lecz jeżeli nie są podtrzymywane - wygasają.

1.2.1. Rdzeń kręgowy

Rdzeń kręgowy jest położony w kanale kręgowym, przebiegającym wzdłuż kręgosłupa. Jest on otoczony trzema oponami: miękką, pajęczynówką i twardą. Pod oponami, w zewnętrznej części rdzenia, znajduje się duże skupisko włókien nerwowych, jest to istota biała rdzenia. Wewnątrz rdzenia leży istota szara, zbudowana z ciał neuronów. Na przekroju poprzecznym rdzenia kręgowego istota szara ma kształt litery H (rys. 1.8). W części dolnej, czy]^^\ w rogach brzusznych istoty szarej rdzenia kręgowego leżą neurony ruchowe,-"' a w rogach bocznych - neurony układu autonomicznego. Od strony grzbietowej wnikają do rdzenia neuryty neuronów czuciowych, ułożonych w zwojach międzykręgowych po stronie grzbietowej kręgosłupa. Część istoty szarej tworzą neurony kojarzeniowe, przenoszące informacje między ośrodkami nerwowymi. Istotę białą tworzą włókna neuronów przewodzące informacje z rdzenia kręgowego do mózgowia oraz z mózgowia do rdzenia. Skupiska włókien tworzą szlaki rdzeniowo-mózgowe i mózgowo-rdzeniowe.

Z położonych w rogach brzusznych neuronów ruchowych odchodzą długie wypustki nerwowe - neuryty. Sięgają one nawet do najdalszych części kończyn oraz do szyi i mięśni tułowia (rys. 1.8). Docierające nimi pobudzenie,

23