P1100727 (2)

46

Sł-OWNIK,

ORKUS - w ludowych wierzeniach rzymskich był demonem śmierci, niezbyt wyraźnie odróżnianym od samego Podziemia w końcu utożsamianym z greckim Hadesem, bogiem świata podzieją, nego, Plutonem, bogiem podziemnego bogactwa; stąd Wyspiański przywołuje jego inne imię - PLUTOS (gr. plodtos - bogactwo), w nie. prawidłowej formie Plutus.

HYMEN, HYMENAJOS - bóg, który prowadzi orszak weselny, był również personifikacją pieśni weselnej. Orszak, przystrojony w wieńce z kwiatów, niesie zapalone pochodnie weselne, naj częściąji przy dźwiękach fletów.

HEKATE - tajemnicza dwoista bogini należąca do pokolenia tytanów, szanowana przez Zeusa, który dał jej władzę nad losem ziemi i morza i powierzył opiekę nad potrzebami ludzi. Jej moc rozciąga się na wiele dziedzin życia, jest ona patronką rozdroży. Jako bogini ciemności i czarów jest równocześnie boginią księżycową. Przedstawiana z płonącymi pochodniami w rękach i wężami we włosach. Wyspiański niewłaściwie zrozumiał jeden z jej przydomków i nazwał ją córką nieznanego tytana Taurydy (Tauryda to starożytna nazwa Krymu). I

EUMENIDY (życzliwe) - pochlebne określenie Erynii, mające na celu odwrócenie ich strasznego gniewu. Zrodzone z kropel krwi okaleczonego Uranosa, mieszkały w Erebie, w ciemnościach Podziemia. Były strażniczkami ładu społecznego, szczególnie rodzinnego, wymierzającymi karę za każde naruszenie porządku. Przedstawiane jako uskrzydlone istoty z włosami kłębiącymi się od węży, w rękach trzymają pochodnie lub bicze, dręczą swoją ofiarę doprowadzając ją do szaleństwa.

HERMES - był synem Zeusa i nimfy Mai, przekazywał ludziom wolę Bogów. Zeus wręczył mu laskę herolda z białymi wstążkami (kaduceusz). Był przewodnikiem podróżnych, jako herold Hadesa prowadził też dusze zmarłych do Podziemia, miał wówczas laskę z wężami zamiast wstążek.

KLOTO - w mitologii greckiej były trzy siostry Mojry, boginie przeznaczenia, każda z nich spełniała inne czynności wokół nici symbolizującej bieg żywota ludzkiego. Kloto przędła, Lachesis zwija-] la i strzegła nici, Atropos przecinała ją.

EROS - bóg miłości, jedno z podań mówi, że był synem Hermesa i Afrodyty. Nąjczęściej przedstawiany jako uskrzydlony chłopiec,

który sieje niepokój w sercach - wznieca w nich ogień swoją pochodnią lub rani serca strzałami.

CYPRYDA (Cyprys, właśc. Kipryda) - jeden z przydomków bogini miłości AFRODYTY. Cypr był miejscem jej szczególnego kultu, jeden z przekazów mówi, że Afrodyta narodziła się z piany morskiej w pobliżu tej wyspy. Bohaterka wielu mitologicznych romansów, najsłynniejszy był jej związek z Aresem. W Rzymie znana pod nazwą Wenus (Wenera).

CHARON - szpetny starzec w płaszczu całym w łachmanach i okrągłym kapeluszu, rozchybotaną łodzią przewoził dusze zmarłych na drugi brzeg Acheronu.

PROMETEUSZ — jeden z tytanów, dobroczyńca ludzkości, który odważył się opowiedzieć po stronie ludzi przeciw woli Zeusa. Posiadał dar wieszczenia przyszłości. Wśród wielu wariantów jego mitu nąjważniejszy mówi o tym, że Prometeusz wykradł bogom ogień i przekazał go ludziom. Za karę został przykuty do gór Kaukazu, a sęp lub wedle innej wersji orzeł wyżerał mu stale odrastająca wątrobę. Prometeusz jest symbolem heroizmu, samotnego buntu przeciw despotyzmowi bóstwa, cierpienia przyjętego i znoszonego z godnością.