P3109120

dzięki emisji nowych akcji podwyższać swój kapitał akcyjny. Sprzedażą akcji pierw, szym nabywcom zajmują się zwykle banki lub inne instytucje finansowe w ramach pierwotnego rynku papierów wartościowych. W ostatnich latach tradycyjna akcji jako zadrukowany arkusz papieru z nazwą spółki, ceną nominalną i innymi danynu. jest zastępowana zapisami księgowymi na koncie bankowym. Akcjonariusze tują więc swe akcje w depozycie bankowym, a dowodem, że dana osoba jest właścicie-lem akcji, jest świadectwo depozytowe wydawane przez bank.

Wartość akcji fi jest pojęciem jednoznacznym, gdyż rozróżnia się wartość no-Bp| emisyjną i wartość bieżącą akcji. Wartość nominalna jest wartością uwi-Haa akcji. Cena. po której akcje są sprzedawane pierwszemu nabywcy, jen nazywana ceną emisyjną Zdarzało się. że stosunek wartości nominalnej akcji do jej wwości emisyjnej niektórych naszych spółek akcyjnych (głównie banków) wynosił 1:10. a nawet 1:20 (akcje o wartości nominalnej 10 zł sprzedawano po 100 i 200 zł). Na co dzień obrót akcjami odbywa się po cenie bieżącej, którą kształtuje rynek nieformalny lub giełda, a cena ta jest w dużej mierze zależna od sytuacji ekonomiczne) spółki akcyjnej.

Oprócz pojęcia inwestora, oznaczającego osobę fizyczną lub prawną nabywającą materialne dobra inwestycyjne i prowadzącą działalność inwestycyjną, w obrocie papierami wartościowymi stosuje się również określenie ..inwestor" dla osób lokujących swe środki pieniężne w papierach wartościowych.

Inwestowanie w akcje jest dla inwestora związane z niepewnością, gdyż można nie

■zyskać ąndziewaBydi korzyści, co jen połączone z ryzykiem w inwestowaniu. Są dń

kmegorie ryzyka: ryzyko związane z działalnością samego przedsiębiorstwa i ryzyko aie-HfiŃf pnkąbaan. Ryzyko    od przedsiębiorstwa, czyli niczwiązanr

* B działalnością gospodarczą, może mieć charakter ryzyka politycznego (np. zmiaaa poteyti celnej lub podsfawej padam, stosowanie restrykcji w stosunku do niektórych I wytwórczych, zamieszki, strajki), ryzyka katastroficznego (działanie sil przyrody. I powódź, klęski żywiołowe) i ryzyka ekonomicznego (zmiana kursu walut, zmiana sttąę kredytowej, urzędowa zmiana cen). Ryzyko niezależne od przedsiębiorstwa spotyka ą I fc>adq ą*wji gospodarczej i dbsego trudno inwestującemu je przewidzieć i ocenić i Gtowną uwagę należy więc zwrócić na ryzyko związane z działalnością przedsiębior- I siwa, zależne od zarządzania i kierowania nim. Przed lokowaniem swych środków w ak- 1 | gach należy zebrać informacje o sytuacji gospodarczej paedsaębśoniwa. Można je Uf łkać » wynpecjakzowaaydi instytucjach. zwłaszcza w bankach, u maklerów giełdowych.

I ^f,nł4fa* dciradczych ■ I czasopismach zajmujących się probłematyką gospodarczą.

H******* wyników gospodarczych przedsiębiorstwa powoduje spadek zysku i z*if zane z tym ryzyko zmniejszenia dywidendy. Taka sytuacja prowadzi często do dakztgo pogłębienia trudności gospodarczych przedaębiontwa. aiekiórzy akcjonariusze sprzed* ¹ hewieat akcje i wznm poda/y tych akcji na rynku lub giełdzie prowadzi zwykle do jesz-I H większego spadku ich bieżącej wartości.

Specyficzną odmianą są akcje praco* nicze, których emisja jcal ograniczona óo osób zairudDioaych I spółce. Akcje te są z reguły imienne, a statut maże przewt-dywać dla nich zarówno określone przywileje, jak i ograniczenu, <kMyczacc k*

sprzedaży. W emisji takich akcji upatruje się jedną z form udziału pracowników v> zarządzaniu firmą (tzw. akcjonariat pracowniczy).

W Polsce akcje pracownicze stanowią jeden z elementów prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Podlegające temu procesowi firmy są przekształcane w pierwszym etapie w jednoosobowe spółki Skarbu Państwa. W następnym etapie akcje podlegają sprzedaży inwestorom fizycznym i prawnym. Jednak część akcji jest udostępniana pracownikom bezpłatnie lub po cenie obniżonej w stosunku do cen sprzedaży.

11.2.3. Obligacje

Obligacje są jednym z podstawowych instrumentów pożyczkowych. Emisja obligacji pozwala na przepływ wolnych środków pieniężnych od ich posiadaczy do emitentów obligacji. W nabyciu obligacji, stanowiącym wolną decyzję inwestora, bierze się pod uwagę głównie wielkość uzyskiwanego z obligacji dochodu oraz stopień bezpieczeństwa lokat.

Z uwagi na zróżnicowaną wartość nominalną, obligacje umożliwiają wykorzystanie mniejszych kapitałów oraz oszczędności osób fizycznych Obligacja jest dla jej posiadacza dowodem udzielenia emitentowi pożyczki i nic jest - w przeciwieństwie do akcji - uzależniona od ryzyka gospodarczego emitenta, gdyż ma uprawnienia do określonego oprocentowania.

Emitentami obligacji mogą być: państwo, władze municypalne < samorządowe), banki i inne instytucje finansowe oraz przedsiębiorstwa i organizacje gospodarcze. Państwo emituje obligacje głównie po to. aby u ludności i osób prawnych zaciągnąć państwową pożyczkę, zazwyczaj długoterminową.

Obligacje emitowane przez władze municypalne mają na celu zasilić budżety terenowe (gmin. województw). Są przeznaczone przeważnie na finansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych, np. gazyfikację terenu, budowę wodociągu, rozbudowę sieci telefonicznej. Przedsiębiorstwa wydają obligacje, aby zebrać środki na rozszerzenie swej działalności, na finansowanie różnych zamierzeń inwestycyjnych, na uruchomienie nowej produkcji lub na realizację przedsięwzięć z dziedziny postępu technicznego. Niekiedy przedsiębiorstwa emitujące obligacje mogą wobec nabywców obligacji podejmować zobowiązanie dostarczenia im na warunkach preferencyjnych wyrobów lub usług powstałych dzięki realizacji przedsięwzięcia finansowego w tej farmie.

Obligacje mogą być wykupywane przez emitenta jednorazowo 5 określonym terminie lub ratalnie. W ustabilizowanej sytuacji gospodarczej obligacje przynoszą ich posiadaczowi dochód w postaci stałego oprocentowania lub w postari premii. W i iar inflacji obligacje ulegają deprecjacji i aby temu zapobiec, można aoconć zmienne oprocentowanie. Obligacje państwowe emitowane w Polsce w 1989 B i na poczeka fat dziewięćdziesiątych przez ministra finansów charakteryzowały się oproccnaowamcm zmiennym. Obecnie Skarb Państwa emituje obligacje:

•    dwuletnie o stałym oprocentowaniu;

1 trzy- i czteroletnie o zmiennym oprocentowaniu;

•    dziesięcioletnie o zmiennym oprocentowaniu.