page0009

WSTĘP.

Przedmioty potrzeba i metoda filozofii przyrody.

Umiejętności poszczególne różnią się nie tyle co do swych przedmiotów materyalnych, czyli tern, co badają, ile raczej co do przedmiotów formalnych, to jest owymi względami, kątami widzenia, pod jakimi dany przedmiot badają. Stąd nieraz się zdarza, że dwie lub więcej nauk mają przedmiot materyalny wspólny, a jednak różnią się one zasadniczo, gdyż każda z nich zapatruje się na ten przedmiot z innego punktu widzenia, i zmierza do jego poznania dokładnego przy pomocy sobie właściwych metod. Inaczej zapatruje się np. na człowieka psychologia, inaczej antropologia, a znów z innego kąta widzenia bada jego działalność etyka lub socyologia.

Podobnie ma się rzecz z naukami, które się zajmują badaniem przyrody widzialnej czyli świata. Na tę samą substan-cyę materyalną inaczej zapatruje się tizyka, inaczej chemia lub biologia. Fizyk zapyta się o stan skupienia cząstek tej substan-cyi, o jej masę, gęstość, w jaki sposób przeprowadza ona ciepło, elektryczność, czy ma własności magnetyczne, jak załamuje światło, przy jakiej temperaturze przechodzi w stan lotny, i stosownie do odpowiedzi uzyskanej, zaliczy ją do tej lub owej grupy ciał, których prawa stałe są mu znane Chemik natomiast będzie śledził, czy ta substancya jest ciałem jednorodnem, czy złożona lub niezłożona z innych ciał, wśród jakich warunków następuje jej złożenie, jaki jest iej ciężar atomowy, jak reaguje chemicznie na inne ciała. Wreszcie biolog zapyta się, czy ta substancya posiada przejawy, właściwe jestestwu żywemu, czy

http://rcin.org.pl