page0025

15

wiedzieli o istnieniu naszego układu nerwowego, przyjęlibyśmy bez wahania, że postrzegając przedmioty, niejako szukamy ich tam gdzie się one znajdują. Otóż mnóstwo doświadczeń przekonywa nas, że przedmioty znane nam są jako czynniki pobudzające nasz układ nerwowy, i że działają na ten układ tylko gdy wchodzą z nim w łączność, w zetknięcie przez końcowe jego punkty. Powodują wtedy wewnątrz tego układu specyalną zmianę, której dotąd nie jesteśmy w stanie określić; zmiana ta przebiega wzdłuż nerwów naszych i przenosi się aż do ośrodków układu nerwowego.

Ściśle przeprowadzone doświadczenia zmierzyły szybkość rozchodzenia się tej zmiany w nerwach naszych; przebieg odbywa się powoli, 20 do 30 metrów na sekundę; ciekawem jest przytem, że ten pomiar szybkości pozwolił stwierdzić, w jakiej chwili a zatem w związku z jakiem pobudzeniem organu dokonywa się zjawisko świadomości; dzieje się to wówczas gdy pobudzone będą ośrodki mózgowe; świadomość jest więc późniejszą od faktu pobudzenia fizycznego.

Sądzę, że trzeba było długiej seryi obserwacyi, byśmy doszli do tej idei, tak teraz na pozór naturalnej, że zmiany wywołane w naszym układzie nerwowym są jedynymi stanami, których bezpośrednią świadomość mamy. Że jednak doświadczenie jest zawsze ograniczone, przeto nie może być absolutnie pewnem, że zawsze się tak dzieje, że nigdy nie wychodzimy z własnej jaźni, że nasza świa-

http://rcin.org.pl