15
alnych i dlatego w wychowaniu w przeciwieństwie do ideal-nych przedmiotów kładzie jednostronnie nacisk na przedmioty realne (realizm).
Także chrześciańskie wychowanie chce ugruntować szczęście wychowanka, a to nietylko teraźniejsze, lecz i wieczne ; dalej widzi źródło szczęścia ludzkiego nietylko w praktycznej zdatności, ale jeszcze bardziej w religijno-moralnem życiu, które jedynie może zapewnić prawdziwy wewnętrzny pokój. Nie zaniedbuje przeto wcale nauki realnej, lecz idealną ponad nią stawia, gdyż ona tylko chroni człowieka przed nadużyciem rzeczy realnych i spowodowuje go do użycia onychże ku swemu prawdziwemu doczesnemu i wiecznemu szczęściu.
e) Patryotyzm (nacyonalne, narodowe wychowanie, Fichte) chce wychowanka uczynić tęgim obywatelem państwa i stara się ten cel osiągnąć obudzaniem patryotycznego zmysłu. I tu też musimy zauważyć, że prawdziwy, rzetelny patryotyzm jest owocem chrześciańskiej religii i na jej tylko gruncie może prosperować i że nieposzlakowany patryotyczny sposób myślenia ma swoje korzenie w chrześciańskiej miłości Boga i bliźniego. Po za chrześcianizmem zagłuszy go łatwo egoizm i pogańska zawiść nacyonalna. Chrześciańskie wychowanie przywiązuje również wielką wagę do miłości ojczyzny, zaszczepia ją jednak na gruncie religijnym i uszlachetnia środkami religijnymi, ażeby ją uchronić od wszelkich brzydkich przywar. Nadto skierowuje uwagę od ziemskiej ojczyzny do niebieskiej i łączy obydwie przez zaznaczenie tej prawdy, iż wierne spełnianie obowiązków w tej ojczyźnie zapewnia prawo obywatelstwa w tamtej, strżeże wychowanka przed zgubnym kosmopolityzmem, którego ojczyzną jest świat cały, jako też przed pogańskim zanikiem indywidyum w państwie, który poczytuje człowieka li tylko za istotę państwową i tyle tylko przypisuje mu wartości, ile niesie usługi państwu. I jak z jednej strony kładzie nacisk na konieczność i znaczenie miłości ojczyzny, tak z drugiej strony szczególniejszą uwagę zwraca na to, że Bóg jest Ojcem wszystkich ludzi i że ci twęrzą wielką familię narodów, w której wszystkie członki mają sobie nawzajem sprzyjać w chrześciańskiej miłości, przez to chroni od egoizmu i ekskluzywności odnośnie do innych państw (barbaryzm Rzymian i Greków).