logo14

114 Wstęp do nauki o komunikowaniu

Tabela 6.1. Rodzaje presji (nacisków) na nadawców w komunikacji publicznej (Many Voices, 1981:287)

Wewnętrzne role presji	Charakterystyka źródeł presji	Charakterystyczne funkcje
1. Klienci	Dostępność funduszy na inwestycje i dotacje	Określanie warunków dla przydziału kapitału, dla różnych ułatwień, dla kredytów operacyjnych
2. Zwierzchnicy	Władza	Formułowanie programów i nadzór nad ich wykonaniem
3. Koledzy	Solidarność	Ustalanie norm; samoobrona
4. Konkurenci	Niedostatek, braki	Ustalanie norm; nadzór
5. Pomocnicy	Usługi	Dostawa, dystrybucja
Zewnętrzne role	Charakterystyka źródeł presji	Charakterystyczne funkcje
6. Władze	Ustawodawstwo i stosowanie prawa	Regulacja porządku społecznego, też komunikacji
7. Organizacje	Wystąpienia do władz, do prywatnych podmiotów i publiczności o poparcie i opiekę	Zabiegi o życzliwą uwagę
8. Eksperci	Specjalistyczna wiedza	Udzielanie konsultacji, dbałość o talenty, ustalanie norm
9. Członkowie publiczności	Odbiór przekazów	Uwiarygodnianie mediów wobec ich audytorium

2. Modele syntetyczne

Autorzy modeli syntetyzujących o ambicjach uniwersalności starają się uwzględnić możliwie wszystkie najważniejsze zmienne, czynniki i elementy aktu czy procesu komunikacji. Modele te - co zrozumiałe - odbijają osobiste zainteresowania autorów oraz wpływy ich macierzystych dyscyplin. Wciąż bowiem większość teoretyków i badaczy komunikacji starszego pokolenia ma za sobą studia, stopnie i tytuły naukowe z dziedziny innej niż nauka o komunikacji społecznej. Jeśli chodzi o autorów syntetyzujących modeli komunikowania medialnego, odnosi się to m.in. do psychologa Gerharda Maletzkego (Maletzke 1963), medio-znawcy Melvina DeFleura (DeFleur 1970), kulturoznawcy Andrew Tudora (Tudor 1995) czy językoznawczyni Catherine Kerbrat-Orecchioni (Kerbrat-Orecchioni 1980) (zob. rysunek 6.12.).

Modele aktów I procesu komunikacji "j "| ^

Rysunek 6.12. Model komunikacji według C. Kerbrat-Orecchioni (za M. Kitą 1998: 23). Referent to 'desygnat, przedmiot komunikacji’, a więc to, o czym się mówi

Komentując ten model, Małgorzata Kita zwraca uwagę na różnice między nim a modelem Romana Jakobsona (zob. s. 157), stanowiącym oparcie dla jego koncepcji funkcji języka, ogólnie przyjętym przez językoznawców w Polsce. Otóż w przeciwieństwie do modelu Jakobsona - jak pisze Kita - w modelu komunikacji Kerbrat- O recchioni:

■ termin język {kod.) zniknął, zastąpiony terminem kompetencja językowa,

■ według Jakobsona język jest czynnikiem autonomicznym, natomiast Kerbrat--Orecchioni ujmuje kompetencję językową wewnątrz kategorii partnerów komunikacji (nadawcy i odbiorcy) i traktuje je rozdzielnie,

■ statusy nadawcy i odbiorcy nie są identyczne (choć w schemacie tego nie widać),

■ rozróżniono tu model produkcji i model interpretacji,