pedi

Gazeta Warszawska - pierwsza warszawska gazeta ukazująca się regularnie przez długi okres Założona po kasacie zakonu jezuitów w 1774 r., pierwotnie pod tytułem „Wiadomości Warszawskie’, była pierwszym ukazującym się regularnie dziennikiem. Pierwszym redaktorem naczelnym i jednocześnie właścicielem gazety był jezuita Stefan Łuskina. który po kasacie zakonu, pozbawiony możliwości wykładania w kolegium jezuickim, zajął się dziennikarstwem. Zapewniwszy sobie na mocy przywileju królewskiego, wydanego 9 listopada 1773^, monopol dziennikarski w Warszawie (gazeta nie docierała poza stolicę). Łuskina starał się nie dopuścić do powstania pism konkurencyjnych.

Zacytujmy za Julianem Bartoszewiczem^¹- opis gazety (pisownia oryginalna):

Gazeta Warszawska powierzchniową szatą niczem się nie różniła od Wiadomości Warszawskich. Łuskina nie odskoczył od Bohomolca. Na czele każdego numeru, znajdował się herb Rzpltej o czterech polach, dwa orły i dwie pogonie. 3 we środku ciołek, herb panującego króla Stanisława. Wszystko to ot3cz3ł3 armatura z chorągwi, dział, kul i moździerzy. Nad herbem korona wznosiła się o pięciu łukach. Całą szerokość ćwiartki zajmowała t3 ozdoba monarchiczna. która wskazywała, że pismo jest jakby urzędowe... Numer porządkowy gazety był pod koroną, i pod herbem dopiero tytuł i data. Druk nie zmienił sie także w niczem, litery wielkie dużo zabierały miejsca. Numera składały się z dwóch ćwiartek i z dodatku, który nazywał się dawniej addytamentem do gazet. 3 później po prostu suplementem. I suplement składał się z dwóch ćwiartek. Tak więc numer gazety całkowity mi3ł 3rkusz druku, 3le treści w numerze nie było więcej niż cztery szpalty.... Gazetę drukowano w dwie kolumny n3 stronnicy, suplement jednym ciągiem.... Numera wychodziły tylko dwa razy na tydzień, we środę i sobotę.... W powierzchowności swojej gazety, dwie jeszcze później zmiany zaprowadził ksiądz Łuskina: naprzód, że od roku 1781. pod herbem umieścił godło, niby charakteryzujące jego pismo. Godło to brzmiało poł3dnie: nova et vetera (teraźniejszość i starożytność).... Drugą zmianę zaprowadził Łuskina w r. 1784. bo wtedy dał druk wielki i wyraźniejszy. (Pierwszy No 82 tak wyszedł).

W okresie tym gazeta była postrzegana jako skrajnie wsteczna, ponieważ Łuskina był przeciwnikiem prądów oświeceniowych Rosja i Prusy, gdzie nie uznano kasaty jezuitów, były z kolei bardzo silnie chwalone Łuskina potępiał „Gazetę Narodową i Obcą'jako pismo kontrabandowe i zwalczał liberalizm pod każdą postacią Spowodowało to wystąpienie licznych polemik (także wierszowanych) oraz paszkwili na redaktora naczelnego Ten pierwszy okres istnienia gazety zakończył się wraz ze śmiercią Łuskiny w roku 1793. Przez kolejne parę miesięcy wydawał ją Tadeusz Włodek Przedostatni numer, 104. wyszedł 28 grudnia 1793. W ostatnim 105 numerze był zamieszczony anons o exemplarzu całkowitym z ostatniego kwartału do nabycia iv księgarni Kocha obok kościoła Ś. Jana w cenie 4 zło w oprawie a'la rustica. Na sejmie grodzieńskim wyłączny przywilej wydawania pism politycznych w Warszawie otrzymał Gostyński, mianowany przez króla Kommissarzem w Komissyi Policji-. W roczniku Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk^- czytamy: "Gazeta ta wychodziła do dnia 26 kwietnia 1794 pod nazwą Gazety Krajowej z godłem: Lege et Elige Z dniem tym przybrała nazwę Gazety Wolnej Warszawskiej, a dnia 15 listopada, po tygodniowej przerwie, po zajęciu stolicy przez Moskali, wychodzić zaczęła pod nazwą Gazety Warszawskiej".

Gazeta została następnie kupiona i odtworzona przez Antoniego Lesznowskiego

Gazeta Warszawska

Kurni Cy.

O A ZET A tr A t S ZĄjrS* JL W SOBOTę DNIA *r SjEHFtflA BOKU 1774:

<U ofłil*. 1    fw*£0 £y

wrx» Uytt.

Z fTtr/uiry tai* 17. Surf*!i.

Dnu onr-jędi/CiłJO, toło

iun.itait Ł« po łat i - Ą * * AfiCIŁ D*orrk l«J«n » feyloIjiłW-cil Oioło łtjoł    etat

taowo Wił* pnjWfftl «nU) złlieU*    rai-

Z PtrjU iat a*.'Lift*. LaVo • mrhlm w Gt&lnc-d» Ł f. KnłU tael Brio *n«-

Ułto kf fMOwjreh elfrrteityi

tttjrj Wati bu&idU nifri-

Strora tytułowa z 27 sierpnia 1774 roku

Częstotliwość	dziennik
Pierwsze	1774
wydanie
Ostatnie	1939
wydanie

Gazeta wydawana była pod różnymi nazwami do 1935 r Od 1925 r. po połączeniu z „Gazetą Poranną Dwa Grosze" wychodziła pod tytułem „Gazeta Poranna

Warszawska'. Rozwiązana w 1916 r . wznowiona w 1918 jako organ Narodowej Demokracji. Zakazana przez władze sanacyjne za skrajnie prawicowe poglądy w 1935 r., ukazywała się pod tytułem „Warszawski Dziennik Narodowy" do 1939 r.

Redaktorami naczelnymi gazety byli m in

•    Józef Kenig (1859-1889),

•    Maurycy Zamoyski (1906-1909),

•    Roman Dmowski (1910-19161