Rozdział Pomaganie pacjentowi w wykonywaniu czynnosci1

Ćwiczenia ogólnie usprawniające są to ćwiczenia oddziałi^jące na cały organizm. Celem ćwiczeń jest utrzymanie i wzmocnienie siły mięśniowej, zachowanie pełnego ruchu w stawach i pełnej długości mięśni. Ćwiczenia zapewniają dobrą kondycję i szybsze osiągnięcie pełnej sprawności po chorobie. Ćwiczenia ogólnie usprawniające stosować można w wielu dziedzinach medycznych dla pacjentów, którzy muszą przebywać przez dłuższy czas w łóżku.

Prz\klad ćwiczeń ogólnie usprawniających:

1.    Ćwiczenia czynne kończyn górnych i dolnych w pełnym zakresie. Pacjenci wykonują polecenia pielęgniarki lub kinezyterapeuty w pozycji leżącej na łóżku.

2.    Ćwiczenia oddechowe.

3.    Ćwiczenia zmiany pozycji w łóżku, jeżeli schorzenie i unieruchomienie pacjenta na to pozwala (opatrunek gipsowy, niedowłady).

4.    Ćwiczenia czynne, np. rozciąganie sprężyn, ćwiczenia z piłką lekarską, ćwiczenia na bloczkach (jeżeli zamontowana jest do łóżka specjalna rama, są to łóżka ortopedyczne).

5.    Ćwiczenia czynne kończyn dolnych.

6.    Ćwiczenia czynne mięśni grzbietu i brzucha.

7.    Ćwiczenia samodzielnego przechodzenia pacjenta z łóżka na wózek i nauka jazdy na wózku.

W programach treningu fizycznego, np. w nadciśnieniu tętniczym, można zastosować 12-tygodniowy program ćwiczeń marszowych (3-4 razy w tygodniu) dla osób 30-50-letnich o miernej zdolności wysiłkowej.

Program zawiera propozycje: marsz, biegi, rower, pływanie, aerobik.

Ogólne wskazówki dla pacjenta:

•    Wykonuj ćwiczenia wytrzymałościowe trwające 10 min i dłużej.

•    Ćwicz w terenie na miękkim podłożu.

•    Nie rywalizuj z partnerami, ze sobą walcz z rozwagą.

•    Do ćwiczeń przystępuj 2 godziny po posiłku.

•    Zachorowanie (katar, ból gardła, dreszcze, biegunka) jest przeciwwskazaniem do ćwiczeń.

Uwaga:

•    Stosuj długotrwałe wysiłki wytrzymałościowe, marsz, rower, pływanie o umiarkowanej intensywności.

•    Unikaj elementów siłowych (podjazdów, podbiegów).

•    Mierz ciśnienie tętnicze krwi w warunkach spokoju, jeżeli wy każe wartości większe niż 160/105 mm Hg zrezygnuj z ćwiczeń. Po terapii farmakologicznej normującej ciśnienie krwi możesz wrócić do treningu fizycznego.

Pamiętać należy, że bezpośrednio po ćwiczeniach występuje lekkie zmęczenie, utrzymuje się dobre samopoczucie, tętno w 3 min po zakończeniu treningu nie przekracza odpowiednio dla wieku 120,112 i 104 uderzeń na minutę. Jeżeli ćwiczenia są dobrze tolerowane, występuje:

•    Stała motywacja do ćwiczeń.

•    Dobre samopoczucie.

•    Brak dolegliwości i objawów narastającego zmęczenia.

Edukacja ruchowa powinna zawierać elementy życia codziennego. Gimnastykę leczniczą i profilaktyczną powinno wzbogacić się ćwiczeniami wykonywanymi w każdych warunkach, nawet w biurze, podczas pracy. Najprostsze elementy takiej gimnastyki to: przeciąganie się, nadmierny wyprost pleców realizowany co kilka godzin w czasie pracy (np. założenie obu rąk na kark i wykonanie przeprostu kręgosłupa piersiowego przez wciągnięcie łopatek), ćwiczenia izometryczne mięśni brzucha (wykonywane przez napinanie ich nawet w pozycji siedzącej), wykonywanie ruchów kolistych tułowiem, unoszenie obu rąk do góry, wykonanie kilku przysiadów z zachowaniem właściwych krzywizn kręgosłupa, stawanie przy ścianie tyłem, przylegając do niej piętami, pośladkami, plecami i głową.

Zaleca się wszystkim, którzy chcą zachować zdrowie i dobre samopoczucie:

•    ruch na powietrzu, a także pracę na działce,

•    uprawiać codzienną gimnastykę,

•    spacery, bieganie,

•    uczestniczyć w grach sportowych, takich jak: tenis, koszykówka, siatkówka, jazda na rowerze, łyżwach, nartach, pływanie.

Rady dla pacjentów:

•    Stosuj ćwiczenia kilkanaście minut dziennic.

•    Nie ćwicz nigdy po posiłkach.

•    Ćwicz na świeżym powietrzu (przy otwartym oknie).

•    Zmniejsz liczbę powtórzeń w przypadku złego samopoczucia.

•    Starsi i chorzy przewlekle powinni skonsultować się z lekarzem, celem uzyskania zaleceń co do rodzaju ćwiczeń (uwarunkowania związane z wiekiem, stanem zdrowia).

•    Skonsultuj się z kinezyterapeutą lub innym instruktorem celem ustalenia indywidualnego programu ćwiczeń.

Sposoby zwiększania aktywności ruchowej w szkole i w pracy:

•    Rób przerwy (10 min) na krótki spacer lub ćwiczenia rozciągające w czasie pracy.

•    Chodź po schodach zamiast jeździć windą.

•    Wykorzystaj część przerwy obiadowej na krótki marsz.

•    Staraj się chodzić pieszo do pracy lub szkoły.

•    Umawiaj się z przyjaciółmi na spacer, grę w tenisa, jazdę na rowerze, na pływalnię, wędrówkę do lasu.

Na oddziałach, na których przebywąją dzieci, należy zapewnić czas na zabawę i naukę (dla dzieci w wieku szkolnym) oraz czas na wypoczynek.

W okresie, gdy pacjent wypoczywa biernie, należy stworzyć odpowiednie warunki: mikroklimat, wygodne ułożenie, wygodne ubranie.

Aktywność człowieka przejawia się przez:

-    zabawę (dominuje u dzieci, choć występuje także w późniejszym wieku),

-    naukę,

-pracę,

-    kontakty społeczne.

827