s132 (3)

w ściółce. Naucz się zwracać na nie uwagę i rozpoznawać pojedyncze ślady, takie jak liście przebite pazurami, odróżniając je od otworów wyjedzonych przez gąsienice i dojrzałe owady.

Splątane liście. Na obszarach pokrytych gęstą lub wysoką roślinnością, przede wszystkim zbożami i wysokimi trawami, szukaj splątanych todyg i liści. Kiedy zwierzę przedziera się przez zwartą roślinność, jest ona rozpychana na boki i odgina się energicznie z powrotem po jego przejściu. W ten sposób rozkołysane łodygi i liście splątują się między sobą, tak jak karty wsuwane pomiędzy siebie w czasie ich tasowania. W zależności od rodzaju roślinności, silny wiatr może albo uwolnić splątane rośliny, albo jeszcze bardziej je splątać.

Rysy. W przeciwieństwie do miejskich szlaków komunikacyjnych o utwardzonej nawierzchni, puszczańskie i polne drogi oraz ścieżki, które wiją się pośród drzew i obok nich, pełne są górek, wystających korzeni i na wpół zagrzebanych głazów. Kiedy zwierzęta przekraczają te nierówności, nieuchronnie robią na nich rysy i uderzają w nie, szczególnie w korzenie. Mogą wtedy zedrzeć z nich korę lub porastający je mech. Na pierwszy rzut oka ślady te wydają się być nieistotne, ale mimo to zawsze poświęć czas, by zbadać je z bliska. Może tam być zdumiewająco dużo istotnych szczegółów.

Rosa. Jest to źródło śladów wykorzystywanych przez tropicieli od bardzo zamierzchłych czasów. Kiedy zwierzę idzie przez obszar pokryty rosą. ściera i strącają nogami lub innymi częściami ciała, pozostawiając ciemny pas kontrastujący z odbijającym światło otoczeniem. Przy dobrych warunkach często można z łatwością wędrować takim śladem na sporą odległość. Kiedyś podążałem śladem pozostawionym przez mężczyznę, który szedł po „startej rosie” za kluczącą samą. W końcu ślad doprowadził do lasu, gdzie, jak zauważyłem, mężczyzna zgubił trop i skręcił w złą stronę. Nie dostrzegł śladu z „przeniesieniem” - były to kropelki wody pozostawione przez przechodzącą sarnę na liściach rosnącego tam szczyru. Pamiętaj, że rosa przyczepia się do sierści zwierząt i jest bardzo prawdopodobne, że zostanie przez nie pozostawiona jako przeniesiony ślad, kiedy wejdą one na teren pozbawiony rosy.

Sztuka tropienia

Jak dotąd poznaliśmy rozmaite rodzaje śladów, z jakimi styka się tropiciel. Są to jednak tylko informacje, z których korzysta on uprawiając swoją sztukę. Istnieją trzy etapy przyswajania wiedzy o odkrytym nowym śladzie. Te trzy etapy określają również porządek, w jakim potem odbywa się analiza każdego interesującego nas śladu.

Etap pierwszy - rozpoznanie tropu

W sytuacji walki o przetrwanie możesz mieć do czynienia z tropami nie znanych Ci zwierząt, lecz w każdym innym wypadku powinieneś poznać tropione zwierzęta, ich zwyczaje i sposób życia. Upewnij się, czy potrafisz rozpoznać ich tropy, odchody, sierść, jak również budowane przez nie schronienia.

Pierwszy etap nauki rozpoznawania tropów polega na poznaniu różnic pomiędzy tropami przedstawicieli różnych rodzin zwierząt - na przykład kotowatych i psowa-tych. Kiedy będziesz już miał to za sobą, zacznij naukę rozpoznawania różnic między tropami poszczególnych gatunków zaliczanych do każdej z rodzin. Często jest to bardzo trudne. Na przykład w pewnych warunkach wręcz niemożliwe jest odróżnienie tropu dużego psa od tropu wilka. W takiej sytuacji będziesz musiał, żeby rozwikłać ten problem, skorzystać z pomocniczych śladów innego rodzaju.

Poniżej znajdują się podstawowe charakterystyki tropów i śladów najważniejszych gatunków należących do kilku rodzin. Objętość tej książki nie pozwala na omówienie wszystkich gatunków zaliczanych do uwzględnionych tu rodzin. Zawarte w niej zostały informacje pozwalające na odróżnienie tropów, odchodów i innych śladów najważniejszych ich przedstawicieli. Przez wnikliwą obserwację powinieneś nauczyć się łączyć wszystkie te elementy ze sobą i wyciągać z otrzymanego całościowego obrazu odpowiednie wnioski. Przyjąłem zasadę koncentrowania się na tych zwierzętach, które mają bezpośredni związek z sytuacją walki o przetrwanie jako źródło pokarmu lub potencjalne zagrożenie.

Kiedy napotykam na trop lub inny ślad, porównuję go z wzorcowym tropem, który przechowuję w głowie. Jest on kompilacją wszystkich głównych cech diagnostycznych. Prawdziwy trop, który będziesz badał, może się znacznie od niego różnić bądź to z powodu indywidualnych cech budowy stopy zwierzęcia, bądź wskutek odmiennych warunków fizycznych podłoża. Pomimo to udaje się zwykle odczytać przynajmniej dwie cechy diagnostyczne, które w połączeniu z innymi znalezionymi śladami i wiedzą zdobytą na miejscu pozwalają prawidłowo oznaczyć gatunek.

Uwaga. Nigdy nie dotykaj odchodów gołymi rękami. Zawsze używaj patyka, a najlepiej rękawic ochronnych. Koniecznie umyj potem ręce.

Psowate (pies, wilk, lis)

Tropy przedstawicieli rodziny psowatych są raczej dłuższe niż szersze i mają owalny kształt. Zwykle, zarówno w tropach przednich, jak i tylnych łap, widoczne są odciśnięte cztery palce ze śladami pazurów. Jako ogólną zasadę można przyjąć, że tropy psów zdziczałych i wiejskich pracujących w polu (na przykład pasterskich) mają ostre ślady pazurów. Natomiast psy trzymane w domach, które zwykle chodzą po utwardzonych nawierzchniach pozostawiają tropy z tępymi odciskami pazurów. Zazwyczaj psy trafiają tylnymi łapami w odbicia łap przednich, ale niedokładnie. To znaczy, że stawiają one tylne nogi na tropie pozostawionym przez nogi przednie, lecz nie robią tego na tyle precyzyjnie, by go całkowicie przykryć i uczynić nieczytelnym. Ci przedstawiciele rodziny psowatych, którzy są dobrymi myśliwymi lub psami roboczymi, takimi jak na przykład psy pasterskie, stawiają tylne łapy w tropy przednich bardziej precyzyjnie niż psy trzymane w domach. Klasycznym reprezen-

133