s136 (3)

Jeleniowate

Jeleniowate były od stuleci obiektem zainteresowania tropicieli i myśliwych. Znałem niegdyś strażnika leśnego, który opiekował się stadem jeleni i potrafił wyłącznie na podstawie tropów rozpoznać każdą sztukę. W Wielkiej Brytanii tropy jeleniowatych nazywane są tradycyjnie po prostu „szczelinami” (ang. slots). Jest to bardzo trafna nazwa, jeleniowate bowiem to zwierzęta parzystokopytne i na ogół pozostawiają tropy składające się z dwóch mniej lub bardziej równoległych szczelin odpowiadających odciskowi jednej nogi, a tropy tylnych nóg zwykle wchodzą nieznacznie na tropy nóg przednich. Na miękkim podłożu, takim jak brzeg strumienia, błoto czy śnieg, mogą się również odcisnąć szpile, które znajdują się wyżej na nodze zwierzęcia. Wielkość i ogólny kształt tropu pozwalają na oznaczenie gatunku, cechy te jednak mogą być bardzo mylące, szczególnie w wypadku tropów osobników w różnym wieku. Zawsze staraj się znaleźć inne ślady, które mogłyby potwierdzić Twoje domysły.

Odchody są bardziej wiarygodną cechą diagnostyczną, pozwalającą oznaczyć gatunki wchodzące w skład omawianej rodziny. Na obszarze, na którym bytują jeleniowate, znajdziesz zwykle małe kopczyki odchodów. Ponieważ zwierzęta te często załatwiają swoje potrzeby fizjologiczne w ruchu, efektem tego są zanikające ścieżki bobków biegnące od takiego kopczyka. Pozwala to określić kierunek, w jakim poruszały się zwierzęta. Inne oznaki obecności jeleniowatych to ślady ich żerowania, roślinność zgryziona tak wysoko, jak tylko mogą one dosięgnąć, oraz kora stłuczona i starta przez samce usuwające scypuł z poroża. Kiedy każdej wiosny zrzucają one swoje wieńce, dostarczają ludziom lasu świetnego surowca do wyrobu broni i narzędzi; najczęściej dzieje się to w ciągu trzech pierwszych tygodni kwietnia.

Niedźwiedzie

Do dziś pamiętam emocje i przyspieszone bicie serca, kiedy w czasie wakacji spędzanych w Yosemite po raz pierwszy odkryłem trop niedźwiedzia. Był to zarówno najbardziej ekscytujący trop, jak i moje największe niespełnienie jako tropiciela, zabrakło bowiem czasu, żeby nim pójść i sprawdzić, dokąd prowadzi. Niewprawne oko może pomylić niedźwiedzi trop, w którym zarówno u tylnej, jak i przedniej łapy widać pięć palców z pazurami, z odciskiem bosej stopy człowieka. Szczególnie łatwo o taką pomyłkę, jeśli znalazło się trop przedniej nogi niedźwiedzia czarnego (baribala). Ponieważ jednak niedźwiedzie są czworonogami i do tego wyraźnie sto-pochodnymi, stawiającymi jak większość ciężkich czworonożnych zwierząt palce do środka, trudno jest popełnić taki błąd.

Niedźwiedzie mogą być w dziczy przyczyną sporych kłopotów. Jeśli znajdziesz się na obszarze, na którym one żyją, pamiętaj, że jesteś w ich królestwie i musisz zachować stosowny respekt dla tych zwierząt o nie najlepszej opinii. Największy

problem polega na tym, że ludzie na ogół spodziewają się po niedźwiedziach ludzkiego sposobu myślenia, z niedźwiedziami jednak sprawa ma się zupełnie inaczej. Ich największą troską jest zdobycie jedzenia i żadne zwierzę, jakie kiedykolwiek miałem okazję obserwować, nie było tą czynnością bardziej pochłonięte. Niedźwiedzie ustawicznie wykopują korzenie, rozkopują mrowiska, żeby zaspokoić swój ogromny apetyt. Gdy jednak zwęszą jakiś smaczniejszy od innych kęs, na przykład skwierczące na rożnie mięso lub inne biwakowe danie, pogódź się z faktem, że zrobią wszystko, żeby je zdobyć.

Nigdy nie spieraj się z niedźwiedziem, któremu cieknie ślinka. Jest to zasada numer jeden. Na obszarze, na którym występują niedźwiedzie, trzymaj żywność podwieszoną wysoko poza zasięgiem tych zwierząt i dołóż wszelkich starań, by zredukować zapachy, zarówno te powstające w czasie gotowania, jak i związane z higieną osobistą. Kobiety powinny bardzo uważać w czasie menstruacji, są bowiem dowody, że może to zwabić niedźwiedzie.

Jeżeli będziesz miał pecha i dostaniesz się w niedźwiedzie pazury, jedyną radą jest osłonić rękami gardło oraz genitalia i choćby nie wiem co się działo, udawać martwego. Raczej na pewno zostaną po tym blizny, ale Ci, którzy przeżyli atak niedźwiedzia, wypróbowali właśnie ten sposób. Niedźwiedź, nawet grizzly, najczęściej atakuje, kiedy czuje się zagrożony. Jeżeli będziesz się bronić, on zacznie kąsać mocniej, natomiast gdy będziesz udawał martwego, zgodnie z powyższą koncepcją, przestaniesz być zagrożeniem i niedźwiedź przestanie się Tobą interesować. Najlepiej jednak w ogóle uniknąć pokiereszowania. W niektórych okolicach Stanów Zjednoczonych i Kanady nakłania się wędrowców do noszenia przyczepionych do plecaków dzwoneczków, których dźwięk ostrzega niedźwiedzie o zbliżaniu się ludzi, dzięki czemu mają one czas oddalić się. Jeżeli nie masz dzwonka, śpiewaj. Chór zawodzący „Stary niedźwiedź mocno śpi” powinien okazać się skuteczny. Po tych wszystkich opowieściach o atakach niedźwiedzi być może spodziewasz się, że ich odchody pełne są rozdartych na strzępy szczątków nieszczęsnych wędrowców, nic jednak z tych rzeczy. Pomimo straszliwej opinii niedźwiedzie są wszystkożeme i wolą jeść raczej jagody, owady i małe zwierzęta niź ludzi. Ich odchody są duże, o cylindrycznym kształcie. Często znajduje się je w stertach. Zawierają one resztki rozmaitych pokarmów. Szukaj również pozostawionych przez niedźwiedzie znaków wyznaczających ich terytorium i śladów pazurów na pniach drzew.

Interesujące jest, że na całym świecie pierwotne ludy uważały niedźwiedzia za zwierzę przynoszące szczęście. Szczególnie wśród społeczności Indian północnoamerykańskich istniała wiara, że jeśli niedźwiedź ukaże się wojownikowi we śnie, to obdarzy go nadnaturalną mocą i siłą. Spowodowała ona, że w wielu plemionach powstał kult niedźwiedzia. Wojownicy należący do stowarzyszenia zakładali stroje i malowali się tak, by jak najbardziej upodobnić się do niedźwiedzia. Wierzono również, że to niedźwiedź nauczył ludzi korzystać z leczniczych ziół. Wielu Indian twierdziło, że nauczyli się ziołolecznictwa obserwując niedźwiedzie, które leczyły ziołami swoje dolegliwości.

137