SAM14

Mric* poKyka zagraniczna w XX i XXI wieku Główne kierunki, fakty, ludzie, wydarzania

przyjęcia do Biura Politycznego swoich współpracowników i odsunięcia m.in. Hilarego Minca i Konstantego Rokossowskiego. Pierwszy z nich był. obok zmarłego Bieruta i usuniętego wcześniej Jakuba Bermana, najbardziej kojarzony z okresem stalinowskim.

Posunięcia te zaalarmowały partyjnych konserwatystów, którzy słusznie obawiali się całkowitego odsunięcia od władzy. W związku z tym odwołali się do władz radzieckich z prośbą o interwencję. W odpowiedzi całe Biuro Polityczne otrzymało 17 października nakaz stawienia się w Moskwie. Trzeba zaznaczyć, ze dotąd wszystkie zmiany personalne w państwach satelickich ZSRR były uzgadniane z przywódcami KPZR. Tym razem tak się nie stało i przywódcy KPZR zaniepokoili się, czy przypadkiem powrót niezbyt hołubionego przez nich Gomułki nie oznacza buntu i wkroczenia Polski na pozycje wrogie wobec ZSRR. Pojawiły się pogłoski, jakoby „natolińczycy”, licząc na radzieckich wyższych dowódców Wojska Polskiego, zamierzali dokonać puczu i postawić plenum przed faktem dokonanym, aresztując około 700 głównych przeciwników. W związku z tym w zakładach pracy przygotowywano się do oporu. Po stronic reformatorów opowiedziała się też część oficerów WP i MO, a oddziały Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego chroniły gmach Komitetu Centralnego PZPR i Polskiego Radia.

Przywódcy Związku Radzieckiego 18 października 1956 r. zażądah odroczenia plenum KC i zapowiedzieli swój przylot do Warszawy. Spotkało się to z odmową ze strony polskiej i wystosowaniem prośby

0    przełożenie wizyty. Jednak Nikita Chruszczów odrzucił tę propozycję

1    rano 19 października w towarzystwie m.in. Lazara M. Kaganowicza. Anastasa L Mikojana, Wiaczesława M. Mołotowa i marszałka Iwana Koniewa (dowódca s3 zbrojnych Układu Warszawskiego) przyleciał do Warszawy.

Delegacja radziecka wylądowała w Warszawie najprawdopodobniej bez pełnego rozeznania w sytuacji Jednocześnie Rosjanie skierowali na stolicę dwie stacjonujące w Polsce radzieckie dywizje pancerne (U*

gnśca. Kołobrzeg) z tiw. Północnej Grupy Operacyjnej (jak podano, opuściły one stale miejsca lokacyjne i ruszyły pracz Polskę). Również marszałek Rokossowski, nie informując premiera, zarządził ruchy taktyczne niektórych jednostek polskich. W stołecznej cytadeli radziecki dowódca Warszawskiego Okręgu Wojskowego, generał Andre je waką. podjął przygotowania do ewentualnego spacyfikowania miasta, a na redńe w Gdańsku stał radziecki krążownik .JŻdanow” (niedopuszczony przez polskie jednostki do portu).

W takich okolicznościach w piątkowy ranek 19 października 1956 r. Ochab otworzył obrady VIII plenum KG PZPR. Poinformował zebranych o planowanym przez Biuro Polityczne powołaniu Gomułki na I sekretarza KC oraz o niespodziewanej wizycie delegacji radzieckiej.

W obradach zarządzono przerwę celem przeprowadzenia rozmów s Rosjanami. Warto podkreślić, iż już w czasie powitana na lotnisku Chruszczów zademonstrował cel swego przyjazdu, witając się z generałami radzieckimi i pomijając witających go Polaków, po czym przywódca radziecki natarł z furią na Ochaba, Józefa Cyrankiewicza i Aleksandra Zawadzkiego z delegacji powitalnej, atakując ich za .antyradzieckie" nastawienie prasy w PRL oraz nieinformowanie go o zamierzonych zmianach personalnych. Twierdził, iż kierownictwo PZPR dopuściło do anarchii, którą trzeba opanować. Zarządził jednocześnie, że nie będzie żadnych zmian personalnych i kazał się zawieźć do gmachu KC. Dopiero po ostrej wymianie zdań delegację przewieziono ostatecznie do Belwederu. gdzie Ochab w kontekście ruchów wojsk radzieckich zapowiedział. że poinformuje przez radio cały naród o radzieckim dyktacie i że nie będzie rozmów pod presją wojska.

Oznaczałoby to trudne do przewidzenia konsekwencje, dlatego wynegocjowano przystąpienie do rozmów. Stronę polską reprezentowało cale Biuro Polityczne KC PZPR. łącznie z Gomułką. Pomimo nalegań delegacji radzieckiej na niedokonywanie żadnych zmian wypracowano je. a Polacy zapewnili, iż nasz kraj nie zamierza wystąpić z Układu Warszawskiego i potrzebuje sojuszu oraz współpracy z ZSRR.

121 ■