Scan 140410 0046

prawo pracy nie gwarantuje im żadnej ochrony prawnej. Z prawnego punktu widzenia liczy się fakt, czy dana osoba jest uczniem lub uczennicą. Jeżeli uczeń lub uczennica zatrudnieni są przez przedsiębiorcę, również w ramach pracy sezonowej, jest to praktyka, a w okresie odbywania praktyk nie działa ochrona prawa pracy. Stąd wszelkie spory między praktykantami a firmą, w której odbywają praktyki, nie mogą być traktowane jak spory w ramach stosunku pracy. Ewentualne wypadki przy pracy lub inne podobne sytuacje mogą być regulowane wyłącznie na drodze cywilnoprawnej³.

Brak ochrony prawnej stwarza firmie możliwości znacznej redukcji kosztów zatrudnienia. W przypadku dużych zleceń oraz w okresie największych obrotów (od maja do listopada) przedsiębiorstwa wykazują duży popyt na odpowiednią siłę roboczą. W chińskich fabrykach produkujących dla mar-kowych klientów rolę tę spełniają praktykanci, którzy dla tak olbrzymiego podwykonawcy, jak Foxconn, są niemal jak magiczna różdżka. Kiedy zleceń jest dużo, a za mało rąk do pracy, Foxconn we współpracy ze szkołami zawodowymi, technikami i wyższymi szkołami zawodowymi sięga po ten niezawodny środek, jakim są zasoby młodej, wykwalifikowanej i taniej siły roboczej. Kiedy natomiast zleceń jest niewiele, firma po prostu kończy praktyki i odsyła praktykantów z powrotem do szkół, nie ponosząc z tego tytułu żadnych kosztów. Nie płaci ustawowych odpraw za zwolnienia z pracy, nie płaci wysokich składek na ubezpieczenie społeczne.

Kobieta zatrudniona w Shenzhen-Guanlan wyjaśnia: „Foxconn w ubiegłym roku tak zatrudniał ludzi, rok wcześniej było podobnie. W okresie letnim zatrudniają na krótko, na czas określony. W okolicy chińskiego Nowego Roku jest mało pracy, nie trzeba wielu ludzi, więc kończą praktyki i odsyłają wszystkich praktykantów. Gdyby nie uczniowie, Foxconn musiałby zatrudniać pracowników na umowach na czas określony”.

Uczeń czy pracownik?

Mimo że oficjalnie uczniowie odbywają w Foxconnie praktyki, to zdecydowana większość z nich przydzielana jest do pracy przy liniach produkcyjnych, a obsadzanie stanowisk dokonuje się metodą przypadkową, wspartą programem komputerowym. Ich praca nie ma żadnego związku z zawodem, którego się uczą. Nie chodzi więc o praktyki we właściwym tego słowa znaczeniu. Świadczy o tym wiele przypadków wykonywania pracy „niezgodnej z kwalifikacjami”: Ling, która studiowała ekonomikę przedsiębiorstwa, została zatrudniona przy linii jako operator maszyn; Hui, uczący się zawodu technika CNC, składał przy linii obudowy do telefonów

Źródło: chińska sieć pośrednictwa pracy, http://www.cnl2333.com.

komórkowych Apple’a; Wang, przyszły mechanik samochodowy, przyklejał etykiety na wentylatorach komputerów; Tang zdobywał zawód tokarza, który bardzo lubił, ale Foxconn przydzielił go do linii, gdzie produkował przyciski startowe dla komputerów Apple’a.

Wielu uczniów narzekało - „szkoła nas wystawiła”, „po co było się tyle uczyć”, „zawód się nie liczy, tutaj może pracować każdy; to nie ma żadnego związku z nauką w szkole zawodowej”, „w Foxconnie niczego nowego się nie nauczysz; tutaj musisz wykonywać codziennie jeden, góra dwa identyczne ruchy, jesteśmy robotami”⁴.

Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Edukacji „czas odbywania praktyki przez uczniów nie może przekroczyć ośmiu godzin dziennie. Uczniom nie wolno zlecać pracy w nadgodzinach”. Foxconn zmusza jednak większość praktykantów do dwóch nadgodzin dziennie, łącznie pracują więc 10 godzin dziennie. Ponadto istnieją również dodatkowe „obowiązkowe” nadgodziny. Jak widać, Foxconn wcale nie traktuje uczniów jak praktykantów. Od praktykantów wymaga takiej samej wydajności, intensywności i czasu pracy jak od innych pracowników.

⁴ Wywiady zespołu badawczego w bazach fabrycznych Nankin, Kunshan i Wuhan.