63303 Scan 140410 0021

Foxconn to nie tylko światowy producent produktów elektronicznych i najlepsza światowa marka Chin, ale również odzwierciedlenie ekonomicznego modelu rozwoju tego kraju. Po serii samobójstw w okresie od stycznia do grudnia 2010 r. wokół firmy rozpętała się fala krytyki ze strony całego społeczeństwa. W mediach wskazywano na „militarny”, „nieludzki”, „twardy jak stal” system produkcyjny. W odpowiedzi na krytykę Foxconn podjął szereg środków naprawczych mających na celu zrehabilitowanie się w oczach opinii publicznej. W niniejszym rozdziale przyjrzymy się dokładniej zarówno sposobom zarządzania przedsiębiorstwem, jak i organizacji samej fabryki. Intensywna produkcja, niskie płace, bardzo surowa dyscyplina oraz atomizacja siły roboczej to typowe warunki panujące w fabrykach Foxconna. Zarząd koncernu, aby obniżyć wydatki, przystaje również na namszanie godności pracowników. Należy tu wyróżnić w szczególności cztery problemy: czas pracy, intensywność pracy, wynagrodzenie, taylorowskie¹ i fordowskie² metody zarządzania oraz sposób organizacji procesu produkcyjnego. W następnej kolejności zajmiemy się pozostałymi elementami reżimu fabrycznego.

Czas i intensywność pracy

Maszyny muszą pracować 24 godziny na dobę, więc Foxconn zatrudnia ludzi w systemie dwuzmianowym, tj. na zmianę dzienną i nocną. Zmiana dzienna pracuje od godz. 8:00 do godz. 20:00, zmiana nocna trwa od godz. 20:00 do godz. 8:00. Wyniki ankiet wykazały, że 75 proc. pracujących miała przeciętnie cztery wolne dni w miesiącu. 73,3 proc. pracowało 10 lub więcej godzin dziennie. Przeciętnie wypadało łącznie 83,2 nadgodzin w miesiącu. Jest to jednoznaczne naruszenie paragrafu 41 kodeksu pracy, zgodnie z którym dopuszczalny limit nadgodzin wynosi 36 godzin w miesiącu.

W rzeczywistości część pracowników pracuje znacznie dłużej niż 10 godzin dziennie. Po pierwsze Foxconn organizuje rano i wieczorem zgro-

1

   Braverman w poniższy sposób opisuj e trzy zasady taylorowskiego zarządzania: „O ile pierwszą zasadą jest zgromadzenie i przetworzenie wiedzy o procesie pracy, a drugą podsumowanie tej wiedzy wyłącznie na poziomie zarządzania - wraz z jej nieodzownym elementem przeciwstawnym, czyli brakiem takiej wiedzy u pracowników - to trzecią zasadą jest posługiwanie się monopolem na wiedzę do kontrolowania każdego etapu produkcji i sposobu jego realizacji” (H. Braverman, Labor andMonopoly Capital. TheDegradation ofWorkin the Twentieth Century,New York/London 1974).

2

   „Fordyzmjest formą organizacji produkcji w kapitalizmie. Odznacza się sztywnym procesem akumulacji, wieloseryjną produkcją, standardową produkcją masową i zestandaryzowaną konsumpcją. (...) Jego celem jest stymulacja efektywnego popytu i odbudowanie zaufania do gospodarki” (H. Hu, „Futezhuyi, Houfutezhuyi Yu Zibenzhuyi Jilei Fangshi - Dui Faguo Tiaojiexuepai Guanyu Zibenzhuyi Shengchan Fangshi Yanjiu de Jiedu”, w: Makesizhuyi Yanjiu, nr 2, 2005 s. 65).