Scan0037 (14)

Rozdział IV

WPŁYW SYTUACJI RECEPCYJNYCH NA AKTY-. WIZACJĘ STUDENTÓW

Sytuacje recepcyjne 'należą do tego rodzaju czynników działalności dydaktyczno-wychowawczej, z którymi najczęściej spotykamy się w procesie kształcenia w szkole wyższej. Powstają one w wewnętrznych warunkach procesu kształcenia. Chodzi -tu przede wszystkim o takie warunki dydaktyczne, w jakich studenci — w stosunkowo krótkim czasie — mają możność opanowania odpowiedniego zasobu należycie uporządkowanej i usystematyzowanej wiedzy. Jeżeli na zajęciach dydaktycznych, poświęconych przekazywaniu studiującym nowych wiadomości, nauczyciel akademicki potrafi rozwinąć ich zainteresowania eksponowanymi treściami kształcenia, będzie to oznaczało, że w wytworzonej w ten sposób sytuacji recepcyjnej studenci aktywnie uczestniczą w procesie nauczania — uczenia się.

Recepcyjne sytuacje dydaktyczne występują więc przeważnie na zajęciach prowadzonych za pomocą tzw. akroamatycznych metod nauczania (metod podających). Nie oznacza to jednak, że w czasie trwania sytuacji re-cepcyjnej studenci tylko w sposób bierny przyjmują przekazywane im wiadomości. Przeciwnie, wielu doświadczonych nauczycieli akademickich za pomocą różnych oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych pobudza uczących się do aktywnej recepcji treści kształcenia. Z tego wynika, że w procesie kształcenia w szkolnictwie wyższym mogą występować dwie główne od-

miany omawianych sytuacji dydaktycznych: a) aktywne sytuacje recepcyjne (SRa); b) bierne sytuacje recepcyjne (SRb).

1. ANALIZA AKTYWNYCH SYTUACJI RECEPCYJNYCH

Przystępując do omówienia aktywnych sytuacji recepcyjnych należy podkreślić, że stanowią one nieodzowny warunek skutecznej realizacji zadań kształce-niowo-wychowawczych w szkole wyższej. Powstaje jednak pytanie: W jakim stopniu tego typu sytuacje dydaktyczne wpływają na aktywizację studentów w procesie kształcenia? Aby na nie odpowiedzieć należało dokonać szczegółowej analizy zgromadzonych protokołów z obserwacji zajęć dydaktycznych w szkolnictwie wyższym. Przedstawiamy teraz część protokołu z obserwacji wykładu z metodologii pedagogicznych badań naukowych, który przeprowadzono ze słuchaczami IV roku studiów.

Godz. 12,31. Nauczyciel akademicki przedstawia studentom za pomocą epidiaskopu temat oraz główne zagadnienia wykładu. Temat: „Zastosowanie marksistowsko-leninowskiej metodologii w pedagogicznych badaniach naukowych”.

1.    Filozofia marksistowska a badania pedagogiczne.

2.    Podstawowe dyrektywy metodologiczne, którymi należy kierować się w badaniach pedagogicznych:

a)    dyrektywy metodologiczne wynikające z diaiektyki marksistowskiej,

b)    dyrektywy metodologiczne wynikające z ontologii marksistowskiej,

c)    dyrektywy metodologiczne wynikające z gnoseologii marksistowskiej.

Studenci przepisują podany plan zajęć do swoich zeszytów.

Godz. 12,34. Prowadzący zajęcia podaje, że każda nauka oprócz określonego systemu wiedzy posiada także całokształt

89