skanowanie0006 (172)

społeczne, moralne, obyczajowe. W dobrach tych zawierają się różnego rodzaju wartości i tak np. maszyna może zawierać w sobie: wartość techniczną, utylitarno-gospodarczą, estetyczną itp. Wartości te są W dobrach zawarte jako potencjalne i kiedy stykamy się z dobrem, kultury mogą one oddziaływać na nas i wywoływać aktualne przeżycia wartości. Są one „wskrzeszane” w naszej świadomości. Pod ich wpływem następuje kształcenie się osobowości, która w ten. sposób staje się strukturą wartości.

Nie wszystkie jednak wartości zawarte w dobrach kultury znajdują, oddźwięk ich przeżywania w naszej świadomości. *Odnosi się to tylko do tych, którym odpowiadają w nas zadatki, jakie w psychice stanowią, potencjalny podkład dla aktualizowania się wartości. Ale ponieważ, ten podkład jest nie tylko indywidualny, ale też ogólnoludzki i mo-ralno-społeczny, więc rozwój osobowości może przekraczać granice indywidualizmu, może ona bogacić się o wartości ponadindy-widualne. Człowiek może „stawać ponad samym sobą”. Te rozważania pozwalają na określenie aksjologićźnę ^"aksjomatu wykształcenia” i pojęcia „aksjologicznego wykształcenia”.

Wykształcenie w znaczeniu aksjologicznym jest więc stanem osobowości człowieka, stanowiącym sensowną strukturę wartości odznaczającą się jednolitością i indywidualnością; wartości te są głównie natury duchowej, a zwłaszcza moralno-społecznej. Aksjomat wykształcenia natomiast wskazuje drogę, prowadzącą do uzyskania tego stanu wykształcenia: odbywa się ono przez działanie na człowieka dóbr kultury ich strukturą wartości, o ile struktura ta całkowicie lub częściowo odpowiada potencjalnym zadatkom wartości u kształcącego, się. Struktura wartości dóbr kultury budzi u niego aktualne przeżycia odpowiednich wartośćil przez to rozbudowuje^się jego osobowość.

Całyproces wychowania jest spełnianiem tego"akśjomatu7 a szkoła pracy manualnej ma realizować wychowanie po jego linii. Jej zadaniem jest więc zetknięcie młodzieży z odpowiednimi dobrami kultury i współdziałanie w aktualizowaniu się u niej przeżyć wartości w oparciu o te dobra. Zetknięcie to może być kontemplacyjne lub też aktywne. Pierwsze jest wprawdzie receptywne, a receptywność ta łączy się z równoczesnym wewnętrznym opracowywaniem ujmowanego przedmiotu. Natomiast aktywne działanie człowieka jest skierowane na zewnątrz i zdąża do kształtowania świata zewnętrznego, zwłaszcza do realizowania wartości i idei wypływających z wewnętrz-

nej osobowości. Wychowawcze działanie o aktywnym charakterze^-w stosunku do dóbr kultury i wartości ma większe znaczenie niż kontemplacja, zwłaszcza w młodości człowieka. Dlatego szkoła pracy posługując się pracą ręczną, manualną, stara się przeprowadzić mło-dzisżjpizsz.naturalne kolejne etapy rozwoju czy.ii.ao..Ś.ci:....przez-zabawy, zajęcia i sport, przez"pracę. ...........

Etapy te nie są w sobie zamknięte fod siebie oddzielone, ale w każdym z nich obok jego własnych cech należy wprowadzać składniki etapu następnego. Tak więc np. do zabaw na stopniu niższym wprowadza się zajęcia obowiązujące na stopniach wyższych, w których, przechodzimy od celów subiektywnych i niewykończonych, coraz bardziej do pracy o celach obiektywnych i posiadających możliwie pełne wykończenie. Prace ręczne nadają się szczególnie do takiego coraz wyższego rozwijania czynności ucznia, a równocześnie rozwijania jego osobowości. Szczególnie służy do tego obróbka drzewa, papieru, metalu, gliny i mas plastycznych itp.

Nie idzie w nich o to, aby wytwarzać przedmioty użytkowe, ale

o to, aby uczeń wykonując ie podlegałjcfi-woźchdw^^

strzeganie jasnego określenia właściwości, jakie powinien posiadać cel pracy, przestrzeganie toku pracy i dokładnego „wykończenia” jej wytworu. Odnosi się to do każdej pracy,awięc tak do pracy umysłowej, jak i fizycznej. Wartość wychowawcza każdej z nich. jest równa, jeżeli jej przebieg i jej wytwory odpowiadają tym warunkom oraz realizowaniu w nich pozytywnych wartości.

c. Ogólna charakterystyka szkoły pracy manualnej i jej wkład w naukowy charakter pedagogiki

Szkoła pracy manualnej posiada pewne cechy, które częściowo dzieli z kierunkiem nowego wychowania, ale inne częściowo ją. różnią od tego kierunku. W tych różnicach leży właśnie jej nowy wkład do naukowego charakteru pedagogiki. Z „nowym wychowaniem” dzieli ona tendencję do psychologicznego subiektywizmu pedagogicznego, ale równocześnie okazuje pewne skłanianie się do obiektywistycznego patrzenia ha proces wychowania. Jej subiektywizm polega na tym, że przyjmuje się indywidualne zadatki jako warunek powstawania wartości stanowiące strukturę osobowości.

111