str18201 djvu

ŻYDOSTWO

niebezpieczeństwo fizyczne, nie wytwarzała jednak problematów społecznych i duchowych. Sytuacja ta uległa zmianie wraz z emancypacją, zwłaszcza zaś dla tych żydów, którzy poświęcili się pracy umysłowej.

W szkole i na uniwersytecie młody żyd znajduje się pod wpływem wysoko przez niego poważanego, podziwianego, narodowo zabarwionego społeczeństwa, które dostarcza mu pokarmu duchowego; choć sam uważa się za członka tego społeczeństwa, wyczuwa wszakże, że widzi w nim ono przedstawiciela innego gatunku i traktuje w sposób poniekąd lekceważący i niechętny. Raczej pod sugestywnym wpływem tej przewagi duchowej, aniżeli ze względów utylitarnych, żyd taki odwraca się od swfego narodu i jego tradycyj, sądząc, że należy już całkowicie do owych innych i usiłując nadaremnie ukryć przed sobą i tymi innymi, iż stosunek ten nie polega jednak na wzajemności. W taki to sposób powstaje, godny zaiste pożałowania, typ wychrzczonego tajnego radcy żydowskiego z dnia wczorajszego i dzisiejszego. Nie za sprawą braku charakteru lub pogoni za karjerą staje się on przeważnie tern, czem jest, lecz — jakem to już nadmienił — pcha go w tym kierunku nieprzeparta siła otoczenia, tak przemożnego pod względem liczebności i wpływu. Wychrzta zdaje sobie coprawda sprawę z tego, że wielu najlepszych sy-

165