wawp15001

108

108

Rys. Konopacki.

Ryt. Nzubler.

pięćdziesięciu ćwiartko-

Jerzy Potocki, starosta grabowiecki, w zbiorach willanowskich.

jego listów

Patera z zastawy stołowej 1 początków tego wieku.

(hj — Sonhak (le saigo de Buffou) — Góry i namioty wołoskie; na kartach dalszych tylko szkice obrazków kilku przed początkiem rozdziałów; na samym wreścic końcu rękopismu, wielki, podłożony tylko tuszem szkic podpisany ręką autora: -Kokos, residence de Muhomedschalh Bcy en Crimće, cłessine p. J. Potocki.

47 i 48. Najbogatszy w treść i obszerność jest zbiór listów i różnych zasobów dziejowych pod mianem 1'orre-spondencyj i alit Szczuki. Liczy on około tomów, w pokroju wym. Niemniej ważne są zbiory po A. Lubomirskim W. K.

Przegląda je nader starannie Franciszek Kluczycki; dla tej przyczyny objaśnienie, tyczące się tych skarbów historycznych, mniej - więcej słowami samego szperacza tu opowiemy, trzymając się sprawozdania już gdzieindziej drukowanego.

W przeważnej ilości są to listy własnoręczne najrozmaitszych osób całego ówczesnego świata polskiego w naj-rozliczniejszych sprawach, od spraw Rzeczy - pospolitej, o rozdawnictwa buław i województw, aż do próśb ubogiej zakonnicy i skargi pokrzywdzonego chłopa.

Tu znajduje się setka listów własnoręcznych królowej Maryi Kazimiery, blisko sto pism królewicza Jakóba, toż hetmana Jabłonowskiego, Andrzeja Potockiego, Benedykta i Kazimierza Sapiehów', kardynała Radziejowskiego, biskupów: Małachow skiego, Opalińskiego, Załuskiego; Radziwiłłów⁷, Baców, Kirszpinów: Dowmunta z Moskwy, Proskiego z Wiednia; Kątskiego, Rzew uskiego, Bi-dzińskiego i mnogiej, mnogiej plejady ówczesnych mężów stanu, wojowników i sejmikowców, a wszystko to listy po największej części własnoręczne, i w⁷ szeregach od kilkunastu do kilkudziesięciu i więcej od jednej i tej samej osoby.

W zbiorze po Aleksandrze Lubomirskim, wojewodzie krakowskim. Wielkim Koniuszym koronnym, znajdują się listy Jana Sobieskiego, na ten czas jeszcze marszałka w ielkiego koronnego, listy Morsztynów (braci Andrzeja i Tobijasza), Kotowicza podwojewodzego, kilka listów' Stanisława He-rakliusza Lubomirskiego, (synowca Aleksandra), poufne i ciekawe listy księdza Tyszkiewicza, snąć karmelity, bo się stale podpisuje Frater łosaphat a Beata Yirginis Maria, — oraz wiele jeszcze innych.

Bez porównania bogatszym i dla swoich czasów ważniejszym jest zbiór pozostały po Szczuce podkanclerzym.

Obejmuje on (z czasów od r. 1671 do 1710), wielką ilość pism publicznych, uniwersałów, in-strukcyj, laudów sejmikowych, listów senatorów do króla, tak zw anych deliberatorijów, instrukcyj dawanych poslan-nikom i ablegnlom na dwory obce. doniesienia i sprawozdania tychże tak ze stolicy jak i z Wiednia.

49) Silv& rerum, nie tylko w znacznych bibliotekach, .ale i u pojedynczych osób •często się znajdują. W księgozbiorze w illanow skim jest ich kilka, które znamy,-a 1110-jx i kilkanaście., których obejrzeć nic zdołaliśmy. Na szczególniejszą jednak uwagę zasługuje księga z tego rodzaju zbierania zasobów⁷ pamiątkowych i historycznych, którą opisał szczegółowo Franciszek Kluczycki, członek Akademii Umiejętności kr ak owskiej. W jei: „Rozprawach i sprawozdaniach wydziału historyczno - filozoficznego⁷⁷ (T. IV 1875 str. XII—XXXVII) czytamy o księdze, której wewnętrzna treść, a nawet zewnętrzne oznaczenie naprowadzają na domysł, że kierownikiem przcpisywaczy był Andrzej Trzebicki, biskup krakowski.

„Co do treści“ — pisze w⁷ swem sprawozdaniu F. Kluczycki—„wszystkie objęte tu pisma sprowadzić się dadzą do wymiany listów, w latach od 1670—1673, pomiędzy biskupem krakowskim a marszałkiem i hetmanem W. Koronnym, tudzież niektórymi dostojnikami Kzpltej; przy czem jako dodatki znajdują się pisma, których ciż korespondenci biskupowi udzielali. W korespondencj i tej przeważnie występuje marszałek W. koronny, bo z 48 tu przepisanych niemniej jak 32 skierowanych jest do biskupa, podczas gdy od innych Panów nie masz jak po jednym liście lub po dwa. Szereg korrespondentów biskupa stanowią :

Marszałek i Hetman W. K. (Jan Sobieski) li-