13305 skanuj0007 (344)

w Stanach Zjednoczonych natomiast punkt ciężkości spoczywa na programach fikcyjnych, rozrywkowych. Działa też tam telewizja”'— jak pisze przestrzegając przed tym — paa zasadzie wodociągu i lodówki”, podczas, gdy w Europie towarzyszy jej ambicja kulturotwórcza. Dostrzega on jednak postępująca amerykanizację europejskiej telewizji, która wyraża się w uniformizacji np. seryjnych form programu, długości poszczegó’. nych programów (w USA są tylko diwie normy: 26 lub 52 min), w cyklicZ' ności.

Przytoczone tu uwagi najlepiej ilustrują może nieostre, obarczone wieloznacznością, ale przydatne w syntezie i ocenie programu telewizyjnego pojęcie _§_fc_y.ł u.

Co należałoby o nim powiedzieć w odniesieniu do naszej telewizji? .Initio są jego przesłanki, co stanowi o jego cechach? Nie ma prac na I cii lemat, w zalążku dopiero są badania nad rozwojem programu telewizyjnego w Polsce. Stąd konieczna ostrożność w formułowaniu ocen i ich lii polityczność, uwarunkowana fragmentarycznością badań.

Co jeszcze ważne — struktura programu telewizyjnego jest zmienna, rozwijająca się w czasie, łatwiej ją też z perspektywy czasowej oceniać. Spróbujmy więc spojrzeć na zespół cech decydujących o swoistości stylu I'obklej Telewizji z uwzględnieniem perspektywy historycznej. Bodaj w wielkim skrócie.

Rozwój telewizji programowej w Polsce, a startowaliśmy od zera, Jest bardzo szybki i w zasadzie nietypowy. Dzięki ofiarnej pracy naszych inżynierów i techników z Państwowego Instytutu Telekomunikacji (późniejszego Instytutu Łączności), którzy pod kierownictwem inż. L, Kędzierskiego budują aparaturę własnymi siłami i skromnym „własnym przemysłem”, już w grudniu 1951 r. — a więc zaledwie w sześć lat po wojnie — odbywają się na wystawie „Radio w walce o pokój i postęp” w Warszawie pierwsze publiczne pokazy aparatury telewizyjnej w działaniu. Pamiętna to wystawa. Zwiedziło ją ponad 100 tysięcy osób, które w większości po raz pierwszy zobaczyły obraz telewizyjny. (Z prowizorycznego studia nadawano wówczas program na szereg odbiorników rozmieszczonych w sali demonstracyjnej). Były to jednak na razie urządzenia telewizji przewodowej. Oficjalną datą narodzin naszej telewizji jest dzień (17 października 1952 r_t, data otwarciu studia i nadania pierwszego programu z eksperymentalnej stacji Instytutu na Pradze, odbieranego w Miku punktach Warszawy.

Okres doświadczalny wypełniony działalnością eksperymentalnej stacji Instytutu, następnie Doświadczalnego Ośrodka TV (DOT), który przejmuje aparaturę z Instytutu i ma już od Stycznia 1953 r. własną Samodzielną Radę Programową przy Polskim Radio, zamyka się pod koniec kwietnia 1956 r.. Wtedy to właśnie, 30 kwietnia, ma miejsce uroczyste otwarcie nowej stacji nadawczej w Pałacu Kultury i Nauki wyposażonej w sprzęt radziecki. DOT zostaje przekształcony w Warszawski Ośrodek Telewizyjny I młodsza siostra kitwi mocno Już; stojąca nu nogach wkracza w swój młodzieńczy, najhardziej dynamiczny okres, aby za dwa lala ogilljgjiitjć próg dojrzałości. Powstuną w tym czasie 2 dalsze ośrodki (obok Warszawy — w Łodzi, w Poznaniu i w Katowicach), ruszą Warszawskie Zakłady Telewizyjne produkujące telewizory, syste ma tycznie też wzrastać będzie ilość odbiorców (wprowadzony w roku 1957 obowiązek: rejestracji telewizorów przynosi pierwszy ich spis w Polsce w ilości 22 142 sztuk). Wzrośnie również ilość nadawanego programu (w 1956 r. wynosi on zaledwie 10 godzin tygodniowo w ciągu 5 dni) a wraz z nim szerokie zainteresowanie społeczne znajdujące bogate odbicie w prasie. Na jej łamach toczy się m. in. burzliwa dyskusja wokół spraw technicznych polskiej telewizji. Zarzuca się brak planu perspektywicznego w jej rozwoju i, mówiąc najogólniej, dysproporcję pomiędzy dość już dużą mocą stacji nadawczych a zdolnością sieci odbior ózych oraz, niewspółmierny w stosunku do możliwości technicznych rozwój programu i jego zasięg. To rozproszenie sił i środków, wyrażające się przede wszystkim brakiem koordynacji pomiędzy 4 pracującymi już ośrodkami, oraz niedostateczne ich wykorzystanie przynosi reorganizację działalności programowej.

Począwszylod 1 września 1958 r. zostaje powołany program ogól no polski przygotowany przez wszystkie 4 ośrodki, a koordynowany przez Naczelną Redakcję w Warszawie.* Struktura programu ma już znaną nam na co dzień postać. Telewizja programowa w Polsce osiąga dojrzałość i będzie się odtąd rozwijać jako instytucja masowa.

Co wydaje się nam nietypowe w tym szybkim, dynamicznym rozwoju, który jest jeszcze jednym sukcesem Polaków po najstraszliwszej z wojen, jaką przeżyli?

' łOtóż program telewizyjny w Polsce kształtuje się przez pierwsze 4 lata wyłącznie w studio. Brak wozów transmisyjnych odsuną! próby warsztatowe w zakresie programów publicystycznych, np. tak charakterystycznych dla telewizji reportaży, pozwalających poznać jej urok i smak. ] Dominują w programie przez dłuższy czas formy t e a t r a I ne. Najpierw są to przeniesienia do studia fragmentów sztuk teatralnych granych aktualnie w teatrach warszawskich. W ślad za przeniesieniami fragmentów, które można tłumaczyć wąskimi ramami czasowymi programu, idą przeniesienia sztuk pełnych. - Zaczynają się też prawie od razu próby własnego warsztatu twórczego. Wśród nielicznych jeszcze własnych inscenizacji najwięcej jest form drobnych: skecze, farsy, dru maty jednoaktowe oraz dość wcześnie podjęte adaptacje epiki literackiej, głównie opowiadań i nowel (np. Złoty lis J. Andrzejewskiego w reż. A. Hanuszkiewicza z lutego 1955 r., Mordercy E. Hemingwaya w ret. K. Swinarskiego z października 1955 r.).

Dopiero rok 1956 a właściwie 1957 przynosi zasadniczą zmianę, tj. rozwój telewizyjnego reportażu, bezpośrednich transmisji. Pierwsza

180