14594 IMG 1411271615

56 Człowiek - Instrukcja obsługi

(1977) opisują eksperyment, w którym osoby badane miały ocenić, jak na fcfe decyzję o wzięciu udziału w badaniu reakcji na wstrząsy elektryczne wpłyną różne czynniki, między innymi zapewnienie eksperymentatora, ze owe wstrząsy nikomu nie wyrządzą krzywdy. Ludzie błędnie przypisywali sprawstwo jedynie temu właśnie zapewnieniu, chroniąc poczucie własnej wartości Uznawaj że przyczyną podjęcia decyzji o aplikacji wstrząsów elektrycznych o danej częstotliwości była jedynie informacja eksperymentatora o nieszkodliwości talach wstrząsów. Nie zastanawiali się, czypizyczyną nie był na przykład autorytet eksperymentatora, chęć rozładowania bieżącego napięcia emocjonalnego (agresji) i tak dalej.

34. Błędne rozpoznawanie przyczyn własnego zachowania - błędna autoatrybo-cja (self-attribution bias; Nisbett, Wilson, 1977; Wilson, Nisbett, 1978). Wilson i Nisbett (1978) w czasie eksperymentu badającego zmiany postaw skłaniafi ludzi do wygłaszania poglądów sprzecznych z ich prawdziwymi przekonaniami. I Okazało się, że badani przypisywali ten fakt własnym wcześniejszym przeko-:    naniom, a nie subtelnemu naciskowi eksperymentatora. Błędne rozpoznań® ‘

^. czynników wywołujących zachowanie autorzy pracy dzielą na: niezdolno# rozpoznania czynników faktycznie warunkujących zachowanie oraz błędne przy pisanie sprawstwa czynnikom jedynie marginalnie wpływającym na zachowanie. Pierwsze zjawisko dobrze ilustruje niezdolność rozpoznania efektu „zakotwiczenia" czyli efektu kontrastu i efektu asymilacji. Niezdolność rozpoznania pfph., kontrastu to inaczej błędne spostrzeganie większej, niż jest w istocie, różnicy między własnymi przekonaniami, schematami a napływającą informacją. Bywa on wykorzystywany w handlu, reklamie, w manipulowaniu innymi. Na przykład klient przeznaczył200 złotych na nowe buty, a sprzedawca proponuje mu buty za 800 złotych. W chwili gdy klient chce już zrezygnować z zakupu, sprzedawca znajdujecałkiemładnebutyza400złotych. Ta kwota w porównaniu z800złotych I wydaje się niska, więc klient kupuje towar, choć nie zamierzig wydać tak dużej i sumy (teraz stała się ona subiektywnie mniejsza z powodu efektu kontrastu).

35. Brak wglądu we własne emocje - błędne spostrzeganie źródła własnych emocji (lockof insightinto ones own emotions). Badania Richarda Nisbetta i Stanleya i Schachtera (1966) pokazały, źe oszacowanie własnych emocji w dużej miene I jest procesem atrybucyjnym i zależy od spostrzegania ich źródeł zewnętrznych 1 (takich jak groźny pies, głupi polityk) oraz wewnętrznych to jest spontanicznych i reakcji poznawczych (na przykład wspomnienie jakiegoś żenującego epizodu) | Gdy rzeczywiste źródła stanu emocjonalnego są jednoznacźt|l|jj wówczas ludzi* | właściwie spostrzegają przyczyny pobudzenia, gdy zaś owe źródła są wielo* i znaczne i rozmyte, spostrzeganie jest zakłócone, ponieważ atrybucje opieraj? »