17864 kem73

, v-    i i iu>ndor Strasscr, Hamburg 1928. /.<* zbiorów Biblioteki P I PN " ° , _)V<

Wikinger und Normanem Kai! i heodor Mias.sc    *    _Repr. L. Borowski/Agencja

f°^7na$

Statek /. Osebcrgu (Norwegia)

stos na bojowej łodzi, złożyć do niej ciała zabitych drużynników, wnieść się na stos, podnieść żagiel, unieruchomić ster, podpalić całość i odepchnąć od brzegu; „płonąca łódź popłynęła po morzu i długo żyła sława

0    śmierci Hakiego”. W epoce wikingów kremacji zwłok złożonych w łodzi (na statku, okręcie) dokonywano na lądzie. Unikatowy opis takiego rytuału pozostawił arabski podróżnik Ahmed ibn badian, który w 921 lub 922 r. był nad Wołgą świadkiem pogrzebu pewnego „wodza” kupców (w tekście nazywanego Rusem); większość badaczy, w tym także niektórzy uczeni rosyjscy, zgodna jest co do tego, że relacja odnosi się do ceremonii normańskiej (wareskiej), choć pewne jej elementy nie mają żadnych odpowiedników w danych skandynawskich.

Gdy kremację zastąpiono inhumacją, pochówek w łodzi skontaminowano z pochówkiem kurhanowym. Przykłady takiego rozwiązania zawierają słynne stanowiska archeologiczne w Westfoldzie (na zachód od fiordu Oslo), głównie w Gokstadzie i Ose-bcrgu. Pociągająca, choć mało prawdopodobna jest myśl, że na tamtejszych, krytych kurhanami dziewiątowiecznych statkach pochowano osobistości znane z Sagi o Ynglin-gacłr. we wspaniałym wikińskim statku gok-stadzkim Olafa zwanego geirstaóaalfr („Alf z Geirstadiru”), syna Gudróda o przydomku veidikonungr („Konung-Myśliwy”), na okręcie zaś oseberskim Asę, córkę 1 lara Ida Rudobrodego, drugą żonę Gudróda, macochę Olafa i babkę Haralda Pięknowłosego. Według Sagi o Gislim niejakiego Thorgrirna po śmierci złożono w łodzi przywalonej głazem by „nie odpłynęła”, a nad nią usypano kurhan; ponoć na jego południowo-zachodnim skłonie nigdy nie leżał śnieg

1    ziemia nigdy tam nie zamarzała, co wyjaśniano wyjątkową przychylnością —» Freyja wobec zmarłego. Zwyczaj inhumowania zmarłych złożonych w łodzi (znany również np. z Księgi osiedlenia i Sagi o Iłakome Dobrym) lub w grobach o wyznaczonym specjalnie ustawionymi kamieniami kształcie łodzi (wielki zespół takich mogił istnieje w Lind-holm Ho je w Danii) ulegał czasem odwró

ceniu: prace wykopaliskowe odsłoniły w Ull-t unie (Szwecja) pusty kurhan, na którego szczycie dokonano pochówku łodziowego.

Copyright € Corel Corporation

Grób w kształcie łodzi wyznaczonym kamieniami (Lind-holm Moje, Dania)

Z dziejów wareskich znana jest pewna tradycja zanotowana w Powieści, minionych lat pod rokiem 6453 według bizantyńskiego systemu chronologicznego „od stworzenia świata” (wedle dzisiejszej datacji: 945 r.).

Otóż kniahini kijowska Olga (ze stnord. Helga), mszcząc śmierć małżonka, Igora (ze stnord. Ingyarr) Rurykowicza (panował w latach 913-945) zamordowanego przez Drewlan, nakazała żywcem pogrzebać dwudziestu „przed ni ej szych mężów” drewlań-skich w łodzi rzuconej do głębokiej jamy i zasypanej ziemią.

AGIA, u Germanów była specjalno- e ścią kobiet. Tacyt w Germanii pisał, że widzą oni w niewiastach „coś świętego i wieszczego” (,sanctum aliquid et providum) oraz wspominał o profetce Aurynii (imię poprawia się na Albruna, co chyba znaczy „Znawczyni Wiedzy Alfów”; zob. alfy) i przesławnej Weledzie („Wieszczce”) z plemienia Bruk terów, o której w IV księdze swoich Dziejów donosił, że „niegdyś Germanom powodzenie i zagładę legionów I rzymskich] przepowiedziała”. Kasjusz Dio w I.XV11 księdze Historii rzymskiej wzmiankował o następczyni Weledy, Gannie (por. gandr- „różdżka”); najpewniej wieszczką była również Gambara (z *gand-bera