21228 Obraz6 (20)

4

światła). Po kilku godzinach muszę przerwać studiown nie wyników EEG, gdyż zaczynam widzieć zygzakowała wykresy na ścianach i suficie. Po całodziennej jeździe zn kierownicą widok rytmicznie przesuwających się obok mnie pól, żywopłotów i drzew niekiedy nie pozwala nu zasnąć. Po dniu spędzonym na łódce jeszcze przez kilka godzin czuję kołysanie się na stałym lądzie. Astronau ci, którzy tydzień spędzili w warunkach niemal zerowej grawitacji, potrzebują kilku dni, aby odzyskać swoje „ziemskie nogi”. Są to wszystko proste efekty utrzymu jącej się na niskim poziomie nadaktywności układów zmysłowych, które zostały wystawione na przeciążenie, natomiast brainworms są percepcyjnymi konstruktami powstającymi na wyższych piętrach mózgu, czy jednak będzie chodziło o wykresy EEG, muzykę czy obsesyjne myśli, są to wszystko bodźce, które mogą spowodować cykliczne czynności mózgu.

Pewne cechy wyobraźni i pamięci muzycznej nie mają jednak odpowiedników w sferze wizualnej i to rzuca pewne światło na odmienność sposobu, w jaki mózg traktuje muzykę i wizyjność¹⁵. Swoistość muzyki przynajmniej po części może wynikać z tego, że świat widzialny musimy

¹⁵ Co nie przeszkadza temu, by earwortn miał też swój aspekt wizualny. Nie zdarza się to często, a dotyczy przede wszystkim muzyków, którzy słysząc czy wyobrażając sobie melodię, automatycznie odtwarzają jej zapis nutowy. Grająca na rożku francuskim artystka stwierdziła, że kiedy brainworm zaatakuje jej mózg:

towarzyszy wszystkiemu: czytaniu, pisaniu, liczeniu. Mam wrażenie, że w moim mózgu dokonuje się nieustanne przetwarzanie brainworm na różnorakie sposoby, głównie przestrzenne i kinestetyczne. Obserwuję względne interwały między dźwiękami i natychmiast widzę je rozłożone w przestrzeni, zastanawiam się nad strukturą harmoniczną i natychmiast przebieram w myślach palcami, czując też poruszenia skorelowanych z tym mięśni, aczkolwiek nie wykonuję w rzeczywistości żadnych z tych ruchów. Wszystko to dzieje się bezwiednie i bez żadnego świadomego wysiłku, jak by mi się nie wiadomo skąd przydarzało.

Warto zauważyć, że takie niechciane brainwormis nigdy nie łączą się z fizyczną aktywnością lub z czynnościami, które nie wymagają myślenia wizualnego, jak na przykład normalna rozmowa.

ii. i.l nr skonstruować i dlatego nasze wspomnie-i tialne są od samego początku selektywne i nazna-> n> .obiektywnie, podczas gdy elementy muzyczne tiii \ nuijemy już skonstruowane. Scenę wizualną czy »• I -11 cnie towarzyskie można konstruować i rekonstru-n >« na setki różnych sposobów, ale utwór muzyczny sta-a 11 \ ;ię przypomnieć w możliwie jak największej zgo-l >• / oryginałem. Słuchamy, rzecz jasna, selektywnie, im. nyini interpretacjami i emocjami, ale podstawowe ...ii v<v.ne charakterystyki utworu — tempo, rytm, końmi melodyczny, nawet barwy i wysokości dźwięków — u howujemy z zadziwiającą wiernością.

Ib przede wszystkim właśnie owa wierność — owo uh mai bezoporne rycie muzyki w mózgu — umożliwia I rosy i patologie muzycznej wyobraźni i pamięci, które . |. .łykać mogą także ludzi niezbyt muzykalnych.

Itzecz jasna, z samą muzyką jako taką związane są i. odencje do powtarzania. Wiersze, ballady, piosenki i • * lne są powtórzeń. Każdy utwór muzyki klasycznej ma liarakterystyczne dla siebie powtórzenia lub wariacje im jeden temat, a nasi najwięksi kompozytorzy są praw-• I iwymi mistrzami powtórzeń. Wszystkie rymowanki i piosenki, jakich uczymy dzieci, mają swoje zaśpiewki i i ('Ireny. Powtórzenia są atrakcyjne także dla dorosłych; i n('zmiennie potrzebujemy pobudzenia i nagrody i to wła-nie otrzymujemy w muzyce. Może więc nie powinniśmy ię przesadnie dziwić ani boczyć na to, że równowaga zo-laje czasami naruszona, a nasza wrażliwość muzyczna ■.taje się dolegliwością.

Czy to możliwe, że earworms są w jakimś stopniu zjawiskiem współczesnym, a przynajmniej zjawiskiem nie lylko dopiero niedawno wyraźnie rozpoznanym, ale też znacznie częstszym obecnie niż kiedyś? Choć istniały bez wątpienia od chwili, gdy nasi pierwsi przodkowie zaczęli wygrywać melodie na kościanych fujarkach czy wybijać rytm na zwalonych drzewach, jest rzeczą znamienną, że

69