22263 Werbalna3

332 U- Komunikacja interpersonalna

9.3. Jak być kompetentnym?

I'nil)iyi|c być kompetentnymi, czasami ziiuwn/omy, /v me zadetydowai¹, CO powinniśmy róbić. Poza tym, cutsiuni dopiciu nam Się zachować kompetentnie, domyślamy się, jakie były icguły w danej sytuacji.

Koni|>ctenęja jest w istocie sprawą niepewną. Trudno ją ztlobu i L-,r„_:, IJ W jednej chwili możesz wygłosie uwagę, która sprawi, że poczujesz jó I Chwilę potem, w tej samej rozmowie z tymi samymi osobami, inożes/.pop^l komentując coś i kompletnie się ośmieszyć. Jak dowiedziałeś się /. ■

kompetencja jest wywieraniem pewnego wrażenia i nie,jest iimti;oici|_

w danym zachowaniu. Nie wystarczy być zmotywowanym, powadnyH i umiejętności. Ostatecznie o twojej kompetencji decydują inne osoby, ■ rozmówcy. Posiadanie moty wacji, wiedzy i umiejętności nie jest gwarancją j^fl będziesz postrzegany jako osoba kompetentna, ale zwiększa szanse kompctn^l elementy czynią bardziej prawdopodobnym to. że twoje zachowania będą uflj pasowały do tego. jak ty oraz inne osoby definiujecie kompetencję

9.3.1. Prototypy

Jak pisaliśmy’ w Rozdziale 3, idealny poziom wykonania jot | prototypem, czyli wzorcowym przypadkiem lub przykładem < *eg<»>. Che* ślić, czy komunikacja danej osoby jest kompetentna czy nie. naleó raj;rj porównać jej rzeczywiste zachowanie w danej sytuacji z tym, co muJ zachowanie wzorcowe. Rysunek 9.1 pokazuje poznawczy prototyp j OSpby” w rozbiciu na poszc zególne poziomy. Gdyby ktoś zapylał: cię, foaoj pojęcie „/dolnej osoby". musiałbyś najpierw określić: typ zdolności na ■ jednostki Następnie mógłbyś określić kontekst, w którym dokonujoi| czyichś zdolności. Nie ma zbyt wiele sensu ocenianie stolarza wcdlugUM samych standardów zachowania, co pisarza, choć są pewne podobieństw Jj żnycłi zachowaniach niezależne od kontekstu. Na przykład, zarówno j| jak i pisarz mogą potrzebować cierpliwości.

Gdy już znasz kontekst, w jakim dokonujesz czyjejś oceny, jedynienicH grupę zac howań kojarzysz / kompetencją w tym wialnie kontekście. Na ic (| składają się zachowania. które nauczyłeś się utożsamiać ze stosuwnością i ftórj ilością. Gdy półki w twojej mentalnej bibliotece są zapełnione takimi rcpemH zachowań, powtarzające się doświadczenia pozwalają ci powiązać te ■ z odpowiednimi rolami, skryptami, regułami i celami.

Dotąd spostrzeganie czyjejś kompetencji komunikacyjnej było | jako proces, w którym obserwujesz zachowanie tej osoby, porównuj zac Iłowanie / posiadamm prototypem i oceniasz, czy zachowanie ■ prototypu. Jest to proces dól-góra, w którym zarzynasz od poziomu sjl /ac Iłowania i pr/ethodzis/ do ogólnej oceny kompetencji. Ocena!

ocjOuwpoaow

roj^CM

KOM

JEONOJTIO

POZOM

KONTDOnj

POZOM

ZACHOWAŃ

•toadywl*

Burnett

Mjiwine

M«cUrflwtnv

•ttymanaat
wnuto
•«UWrie			•tfynrołć
oopimM			•Muttona
gntrafycrrfl			•knmiotjwrwi
.pMnouu«m			MU
			•pcuuw
wypMWda .paygotMM			tunoiw
i			1

•pstfywnU

•wuKmMs

•arygNMM

•kootcynK)*

e*

WCMOK

UCBMOtt

••inpfliii

op=-*

poMei

'COWMria

KttNPt9.1_

Prototyp osoby zdolnej

ZacfKMinie jest zależne od umirslo«ych npaezenlic^ POieć r odunMaie. Możesz wysnuć iMioMfc.»daiu osoba jest kompetentna w tonunfoiM są, rapem ctterwąąc ją dóAoii.ipoinsWadońc.ft parląoredotw^wyttramiaocsote    A^Ssżi^«wzi3eitySa«a

swą umysłową reprezentację idoalu osoby kompetentnej komunikacyjnie, i rustępnieszuksd złchewait, które są zgodne z twoim idoafeoi.

ŻrOdkh Patii, Haght (1985).

może być dokonywana takie w odwrotnym kierunku. Jeżeli /ostaniesz poproszony o opisanie osoby kompetentnej w okresie komunikacji, to przeszukiwanie posiadanej wiedzy jest procesem góra-dół. Zaczynasz od ogólnej definicji kompetencji, a następnie przechodzisz, do konkretnych zacliowań. oceniając, czy pasują do tej definicji. Jeżeli ktoś zapytałby rię: Jaką osobę masz nadzieję poślubić?" lub: .Oz sprawia, że kornik jest śmieszny?", rozpocząłbyś od prototypu idealnego współmałżonka łub idealnego komika, a następnie poszukiwałbyś zachowań okładających się na ten prototyp.