22407 Obraz0 (16)

mił, że zna przypadek Szostakowicza, sam jednak nie ma żadnych kawałków metalu w głowie³⁰.

Zawały, przelotne niedokrwienia, tętniaki mózgu — wszystko to mogą być przyczyny muzycznych halucynacji, ale wtedy znikają one po pewnym czasie albo w efekcie terapii, podczas gdy większość tego rodzaju halucynacji jest bardzo trwała, chociaż często z upływem lat nieco słabną³¹.

Jest sporo lekarstw (niektóre mają za cel same uszy, ^{1 2 3 4 5 6 7 8 9 10}

I**I .ispiryna czy chinina, inne — centralny układ nerwo-v, jak propranolol czy imipramina), które mogą powo-iIhwik' chwilowe halucynacje muzyczne; podobny skutek tim-wają zakłócenia metaboliczne, skłonności epileptyczni i podatność na migreny¹¹.

W większości przypadków halucynacji muzycznych ymptomy pojawiają się znienacka, często w zreduko-

11 u‘j postaci, by potem stawać się głośniejsze i bardziej natarczywe i nawet jeśli usunie się ich domniemaną przy-■ ynę, to one dalej się utrzymują, autonomiczne i samo-l< równe. Od tej chwili najczęściej nie można ich zastopować, chociaż niektóre osoby potrafią zmieniać utwory v swej „szafie grającej”, jeśli tylko występują jakieś podobieństwa rytmu, melodii czy tematu. Tej uporczywości nirkiedy towarzyszy podwyższenie wrażliwości na nowe melodie, tak że każdy nowo zasłyszany utwór może być . lokładnie powtórzony. Tego typu odtwarzanie jest trochę l 'odobne do reakcji na chwytliwe melodie, tyle że w przy-I tadku halucynacji nie ma się poczucia wyobrażania, gdyż lo, co słyszane, jest tak głośne jak rzeczywista muzyka.

Takie nagłe pojawianie się, rozpalanie i samoutrwa-I.mie to cechy charakterystyczne także dla epilepsji (ale również dla migreny i zespołu Tourette’a)¹², co sugeruje, że mamy do czynienia z niewygasającym i rozszerzającym się pobudzeniem elektrycznym sieci muzycznych w mózgu, dlatego też nie jest może rzeczą przypadku, że takie leki jak gabapentina (wprowadzona jako środek an-

97

1

³⁰    W roku 1983 Donal Henahan pisał w „New York Timesie”, że wprawdzie nigdy nie zostało to oficjalnie potwierdzone, ale krąży plotka, iż podczas oblężenia przez hitlerowców Leningradu kompozytor został raniony przez odłamek niemieckiego pocisku, a na zrobionym kilka lat później zdjęciu rentgenowskim widać fragmenty metalu w obszarze słuchowym. Dalej Henahan pisze:

Szostakowicz nie chciał się jednak zgodzić na ich usunięcie i nic dziwnego: od chwili, gdy się tam znalazły, wystarczyło, aby przechylił głowę na lewo, a słyszał muzykę. Głowę miał pełną melodii, za każdym razem innych, które potem wykorzystywał w swoich kompozycjach. Wyprostowanie głowy natychmiast kończyło halucynacje.

Dowiedziałem się potem od Nory Klein, która studiowała u Szostakowicza muzykę i jej historię, że ta opowieść o odłamku „to bzdura powstała gdzieś w czasie wojny. [...] W istocie nigdy nie znalazł się na dachu podczas nalotu niemieckich bombowców, zaabsorbowany pisaniem VII Symfonii”. Produkowanie takich historyjek, dodała Klein, „było ulubionym zajęciem sowieckich biurokratów”.

³¹    Znajomy neurolog, dr John Carlson, opisał mi przypadek swej pacjentki, PC., którą nawiedziły żywe muzyczne halucynacje po udarze płatu skroniowego. Pani C., licząca sobie teraz dziewięćdziesiąt lat, kobieta muzykalna i utalentowana, która napisała ponad sześćset wierszy i hymnów, zaczęła w swoim dzienniku odnotowywać przebieg tego dziwnego doświadczenia.

2

marca — Powiedziałam do Kevina, który stał razem ze mną w hallu: „Zastana

3

wiam się, czemu Teresa gra bez przerwy te same piosenki. To mnie męczy, wręcz doprowadza do szału”. „Ja nic nie słyszę”, odparł Kevin. Czy na pewno mam wszystko w porządku ze słuchem?

4

marca — Zadzwoniłam w końcu do Teresy. Nie puszcza żadnej muzyki, więc teraz

5

zupełnie już nie wiem, skąd ona się bierze.

6

23 marca — Muzyka, którą słyszę nieustannie, jest coraz bardziej dręcząca. [...] Go

7

dzinami nie mogę zasnąć. [...] Teraz na okrągło słyszę Sileni Night, Away in a Man-

8

ger, Little Brown Church i znowu Sun on My Soul. Boże Narodzenie w marcu?

9

W kwietniu pani C. poszła do doktora Carlsona na badania neurologiczne. Rezonans

10

magnetyczny wykazał rozlegle wylewy w obu płatach skroniowych.

11

^: W opublikowanej w roku 1957 powieści autobiograficznej The Ordeal of (lilbert Pinfold Evelyn Waugh opisuje delirium spowodowane przez wodzian rliloralu w połączeniu z alkoholem i opiatami. Starając się uspokoić nerwy, Pinfold doznaje różnych halucynacji dźwiękowych, słyszy hałasy, głosy, a przede wszystkim muzykę.

12

^:i:t Lekarze wiktoriańscy zwykli byli jednym terminem „zaburzenia umysłowe” opatrywać migreny, halucynacje, tiki, zmory nocne, manie i wszelkiego rodzaju intensywne pobudzenia. (Gowers uważa, że wszystkie te i inne stany „hiperfizjologiczne” są na pograniczu epilepsji).