23664 lichtarski (77)

154 *. Potocki i 4h*łilaok gospodarcza pnadłktóoeft’

Ry*. 9. Schcnuł oktrłkaił zapotrzebowana aa pracowników w przedńębiontwie oraz sposoby itgo

zaspokajania

tułaj preferowanie, w procesie rekrutacji, istniejącego już w przedsiębiorstwie potencjału ludzkiego poprzez jego stałe doskonalenie i rozwój, odpowiednio do zmieniających się potrzeb.

Zmiany zachodzące w przedsiębiorstwach, które są wynikiem walki o rynek zbytu i reorientacji dotychczasowych strategii rozwoju czy też realizacji postępu technicznego, „naruszają” istniejące stanowiska pracy i kompetencje określonych pracowników, co w efekcie prowadzi do nadmiaru zatrudnienia i zwolnień Techniczno-technologiczny poziom wytwarzania w przedsiębiorstwie oraz przemiany zachodzące w tym obszarze mogą być źródłem zjawiska określanego mianem substytucji pracy żywej pracą uprzedmiotowioną. Zasadność tej substytucji zależy głównie od relacji kosztpw zatrudnienia pracowników do kosztów nabycia i eksploatacji maszyn, które mogłyby ich zastąpić. W trakcie podejmowania decyzji o absolutnym lub względnym zmniejszeniu zatrudnienia i zastąpieniu go nowoczesną techniką, oprócz kryterium opłacalności finansowej, należy kierować się dodatkowo innymi przesłankami, np. możliwością osiągnięcia wyższego poziomu jakości, zapewnienia odpowiednich warunków pracy itd.

Charakter i zakres zmian w poziomie techniczno-technologicznych warunków wytwarzania może wymagać znaczących przeobrażeń w stanie zatrudnienia przedsiębiorstwa. Na przykład w komputerowo zintegrowanej, zautomatyzowanej produkcji zmieniają się istotnie cechy pracy: zwiększa się zakres działań planistycznych i przygotowania produkcji, czynności sterujących i kontrolnych, co wymaga wysoko wykształconych, wyspecjalizowanych i bardziej samodzielnych pracowników, a zatem i odpowiedniego ukształtowania struktury zatrudnienia. Ocenia się, że liczba pracowników bezpośrednio produkcyjnych będzie maleć, ich udział w całości zatrudnienia w przedsiębiorstwie o wysokim stopniu automatyzacji może być ograniczony do 5% (szerzej zob. [6]).

Powiększanie wiedzy i umiejętności, polepszanie sprawności działania i walorów indywidualnych pracownika następuje w procesie szkolenia i doskonalenia personelu. Realizacja owego procesu może być istotnym narzędziem „dopasowana" struktury zatrudnienia do potrzeb związanych z realizacją przyjętej w przedsiębiorstwie strategii. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na przemieszczenia pracowników wewnątrz przedsiębiorstwa. Chodzi tutaj nic tylko o przemieszczenia w pionie, związane z awansami czy też degradacjami, ale i w poziomic (tzw. przeniesienia). Przeniesienia należy stosować głównie w celu poszerzenia umiejętności i doświadczenia pracowników, a co za tym idzie, stworzenia możliwości realizacji przez nich zadań na różnych stanowiskach. Może to być korzystne zarówno dla pracownika, jak i przedsiębiorstwa.

Jakość potencjału ludzkiego znajduje wyraz w pożądanych, z punktu widzenia realizacji celów przedsiębiorstwa, cechach i własnościach tego potencjału. We współczesnych przedsiębiorstwach kładzie się szczególny nacisk na wiedzę pracowników, ich kreatywność oraz umiejętność współdziałania. Chodzi o to, aby załoga tworzyła zwartą grupę, zaangażowaną w realizację celów przedsiębiorstwa i spełniającą przy tym wymagania jakościowe, które pozwalają na wykonanie przyjętych zadań na właściwym poziomie.

Można stwierdzić, że przywiązywanie należytej uwagi do budowy wzajemnych sprzężeń pomiędzy zamierzeniami dotyczącymi produkcji (poziomu jej jakości, techniczno-technologicznych warunków wytwarzania itd.) a możliwościami personalnymi stanowi istotny warunek powodzenia przedsiębiorstwa.

Odrębną kwestią jest właściwe wykorzystanie uprzednio ukształtowanego potencjału ludzkiego. Wymaga to raqonalnego-

•    organizowania pracy (ograniczającego straty czasu pracy),

•    kierowania ludźmi (w szczególności ich aktywizowania).

Zagadnienia organizacji pracy stanowią już odrębną dyscyplinę, a zatem nic

będą przedmiotem zainteresowania w niniejszej pracy. Natomiast problemy aktywizowania personelu są ujęte w dalszej części opracowania.