lichtarski (51)

ET

Y gOS]

Potencjał i działalność gospodarcza przedsiębiorstwa

Kapitał przedsiębiorstwa i jego zmiany

4.1.1. Potencjał przedsiębiorstwa — istota, rodzaje i ruch okrężny kapitału

Potencjał określa się najogólniej jako zasób możliwości, zdolności, sprawności, mocy czy wydajności, tkwiący w kimś lub czymś.

Potencjał przedsiębiorstwa jest kategorią wielowymiarową i dotyczy w różny sposób określonych możliwości, zbudowanych na szczególnych zdolnościach, kompetencjach, sprawnościach zawartych w posiadanych zasobach, a także na umiejętnym korzystaniu z zasobów otoczenia.

(W świetle głównych celów przedsiębiorstwa podstawowe znaczenie ma potencja| rozwoiowvAtórv zapewnia możliwości przetrwania, a także dynamic2-ricgol~wielokierunkowego rozwoju. Potencjał przedsiębiorstwa wynika z jego zasobów (kapitałów), ich struktury, cech i w łaściwości jakościowych oraz umiejętności tworzenia optymalnych kombinacji zasobów. Z tego punktu widzenia wyróżnia się w przedsiębiorstwie różne xodzajc_poicacjalów, np. potencjał rzeczowy, potencjał pracy i potencjał finansowy [12, a 12-13].

Ważnym wyznacznikiem wzrostu lub spadku potencjału przedsiębiorstwa są cechy kierownictwa, takie jak: sprawność decyzyjna, kreatywność, przedsiębiorczość, elastyczność, zdolności adaptacyjne itp.

*’ /'Dla rozwoju przedsiębiorstwa szczególne znaczenie ma polcnciałstrategiczny. pozwalający na budowę trwalej przewagi konkurencyjnej na rynku. Potencjał ten określa zdolność do osiągania sukcesu w przyszłości, a jego identyfikację przeprowadza się na podstawie badań i analiz strategicznych dotyczących pozycji na rynku, a także sfery kosztów, potencjału finansowego, poziomu zarządzania, poziomu technologii i umiejętności technicznych, cyklu życia wytwarzanych produktów itp. Istotną rolę wc wzroście potencjału strategicznego mają umiejętności w tworzeniu zasobów strategicznych [9. s. 219-228], Ważnym czynnikiem

ux -K'- ^ at f- »■* '-'At^v wj»^v'■

__-U lUptUt pnwhitbiofłtwfc i jego utulny

kształtującym potencjał jest kapitał przedsiębiorstwa, który jest „nośnikiem" . możJiwości sprawnego (efektywnego) działania?)    /(>)

c? Kapitał jest pojęciem wieloznacznym, różnie też definiowanym i interpretowanym w zależności od dziedziny (dyscypliny) ekonomicznej, tj. ekonomii, finansów, rachunkowości itp. Najogólniej kapitał o&eśla się jako nagromadzone dobro, służące do rozwijania produkcji, oraz zasoby pieniężne niezbędne do produkcji. Kapituł to kategoria ekonomiczna oznaczająca wartość, która ma zdolność do wzrostu. Różnica wartości, jaka powstaje na skutek wzrostu. jest nazywana wartością dodatkową, zyskiem lub procentem. Kapitał jest dobrem pożądanym, bowiem jego posiadanie umożliwia działalność, w wyniku której (gdy jest ona racjonalna) wzrasta jego wartość (jest powiększany) - lub spełnia on określoną funkcję, która Zapewnia zwrot zaangażowanego dobra (kapitału). Jeśli jednak zostanie użyty nieodpowiednio, nastąpi jego strata.

W literaturze przedmiotu znajduje się opinie, że kapitał to najmniej zbadany czynnik, zmieniający swój skład, stopień płynności, źródło (pochodzenie) itd.

[6, s. 158]. Wielość określeń kapitału wynika z odmienności ich zastosowań. Niektóre z tych określeń służą głównie do wyjaśniania mechanizmu procesów gospodarczych, inne do szacowania (prognozowania) np. wartości przedsiębiorstwa czy wielkości dywidendy; jeszcze inne są stosowane w praktyce gospodarczej, w nazewnictwie upowszechnionym w dokumentach finansowych, takich jak bilans, rachunek wyników itp. Niekiedy bogactwo w nazewnictwie jest kłopotliwe, a zatem, aby przybliżyć istotę kapitału, należy podać wybrane pojęcia i klasy fika- / cje związane z kapitałem przedsiębiorstwa.

—W ekonomii pojęcie kapitału bywa łączone z pojęciem zasobifTZasobcm ‘ przedsiębiorstwa jest każdy znajdujący się w jego dyspozycji czynnik wytwórczy, który może być wykorzystany w procesach produkcji i wymiany. Czynnikami tymi są praca i kapitał (rzeczowy i finansowy) oraz czynniki niematerialne, jak np. wiedza czy lojalność pracowników. W zastosowaniach praktycznych poszczególne rodzaje czynników wytwórczych występują w różnych, trudnych do rozdzielenia kombinacjach. Stosowany jest podział zasobów na ludzkie, naturalne i kapitałowe. Zasoby ludzkie to pracownicy wraz z ich umiejętnościami i doświadczeniami, zasoby naturalne zaś to dobra dane przez naturę i nie wytworzone przez człowieka- Przez zasoby kapitałowe rozumie się najczęściej wszelkie rzeczowe składniki proęesów wytwórczych, będące wynikiem pracy człowieka. Do rzrezo-

wych zasobów kapitałowych należą środki pracy i przedmioty pracy. Środkami pracy są wszystkie maszyny, urządzenia, instalacje czy narzędzia, za pomocą których człowiek wytwarza produkty i usługi Przedmiotami pracy są natomiast surowce i półfabrykaty (naturalne lub syntetyczne), które służą do produkowania danego dobra. Do zasobów kapitałowych zalicza się również walory finansowe, czyli środki pieniężne występujące w różnych postaciach (gotówka, kredyt czy papiery wartościowe).

Z punktu widzenia okresu zużywania się różnych rodzajów środków produk-