23851 IMGD63

Maria Łoś

Sonat Patho/ogr. New York 1951 oraz lenie, Humań Deviance, Sncial p_n. UKffKmd Snem/ Caumi. Eagleuood Cliffs. N. Y. 1967; H. S. Becker, Outsidcrs, Glcncoc 1963 or« dunry aamsidered. [w:| Denatce and Sm iu! Conlml, Poul Rock, red. Mary Mci* I u*. Loadoe I9'4.» 41-66; E M. Schur. Labelling Deviant Behavior, New York 1971; Deviance: The Pmpeitiit. E Rubingion. M. Wcinberg (red.), New York (967; E. Goffman. Stygną.

| The Hmmgeneni niS^-HeJ Ićentiry. Englewood Cliffs. N. Y. 1963.

s • l Roacadul. L F Jacobson. Teacher espectations for ihe disadvanlaged. ..Scicnlific America*^-. m. j 19. nr 21*.

* A. Zieliński. Metody wzmacniania więzi rodzinnej (maszynopis). 1975.

•M. Jasmslu. Pmes społeajiego wykolejania młodych dziewcze/t. Warszawa I967.S. 114,115.

" ta. ap. badania dotyczące sytuacji eks-więzniów - R. O. Schwarlz. J. H. Skolnick. Tm> Sludies m Lega! Sttema. dociął Problems” 1963. i. 10 (jesień): eks-narkomandw - M. B. Ray. Abstinence Cyc-[jtoadHema Addicts. -Social problems". 1961.1. 9. nr 2 (jesień): eks-alkoholików - J. P. Wiseman, tbeAJnMńi rerum rn uKirn. |w:| Deviance: The Inieractional Perspeclive, red. E. Rubingion. M. | Waafeag. 1414-427.

“ta np. E. M. Schur. Labelling Deriant Behavior. s. 52-55: H. Garfinkcl, Conditions of Suita-jU DegraJanon Cerrmimie’. ..American Journal of Sociology”. 1961 (marzec); E. Goffman. Asyluma. Garden City. V Y 1961.

‘ 0. L Resenhan. On Bemg Sanę in Insane Places. s. 253.

*    Jhdf.

¹⁷G. M S>k=s. D Maca. Tnhniques of Neutralisation. .American Sociological Review”. 1957,1. 21 ar 6 (gnająca).

"J. H. Bryan. AppremkesUp in Pmstimtinn. ..Social Problems". 1965. t. 12.

" St Milgram. Some conditinns of obcdience and disnbedicnce m aulhnrity, [w:| Current Studies Psydudogw I. O. Steina. VI. Fishbein (red.). New York 1965.

*    ta. K. Lutynska. Pozbija Społeczna urzędników w Polsce Ludowej, Wrocław 1965.

ANNA WYKA

Alternatywny światopogląd i praktyka społeczna (z doświadczeń zachodnich)¹

ŚWIATOPOGLĄD ALTERNATYWNY

[...I Przypomnijmy więc w skrócie, jakie są zasadnicze cechy dziś ..alternatywnego'’, a wcześniej „kontestacyjnego” światopoglądu. Jawłowska (1975) pisała o zakwestionowaniu przez jego wyznawców „podstawowego wzoru”, Kreoberowskiego „ducha" kultury zachodnioeuropejskiej. Chodziło o całościowe podważenie zasad, na jakich opierał się dotychczasowy, a przynajmniej od czasu rewolucji przemysłowej, rozwój i funkjonowanie społeczeństw cywilizacji zachodniej. Podstawowe wartości cenione w dominującym wzorcu cywilizacyjnym - to przemysł, urbanizacja, wielkość, ilość, szybkość, efektywność. Wzorzec ten nazwano dlatego „paradygmatem nienasycenia” (Galtung. Wemegah. 1980). Ruchy kontestacyjne lat sześćdziesiątych próbowały go podważyć w całości, a także nadwątlić przynajmniej jego panowanie ideologiczne - w tym dominujące style życia (DSŻ), których nosiciele inercyjnie orientują się na posiadanie i operują niewielką wyobraźnią aksjologiczną. Światopogląd kontestacyjny w konsekwencji obrócony był także przeciwko podstawowemu mechanizmowi psychologicznemu funkcjonowania społeczeństw opartych „paradygmacie nienasycenia” - zewnątrzsterowności jednostki. Stąd jego późniejsza wersja - opisywany tu światopogląd alternatywny w założeniach swych i praktyce życiowej zorientowany jest na reedukację, rozwój i realizację jednostki ludzkiej, a w konsekwencji - przywrócenie jej autonomii i wewnątrzsterowności. Także - u przywrócenie harmonii osoby ludzkiej z naturą-Ziemią i Wszechs'wiatem.

Założenia te wynikają z głębokiego przekonania zwolenników opisywanego poglądu na świat, iż jednostka ludzka jest „wielowymiarowa", a nie 1 jak n¹ H wskazywał krytycznie Marcuse - „jednowymiarowa" i współcześnie nie koizysni (bądź wadliwie korzysta - według autorów badanych wypowiedzi) z zasobów cak>-

1

Spntuniiniu kultura miodlittflwa. Red. J. Wcrienstein-Żulawski. M. Pęczak. Wiedza o kulturze Wrocław 1991, s. 49-79.