24084 Obraz2 (78)

7AR/ĄD/ANIE ŚRODOWISKIEM W PRZKI)SH}Bl()RSTW1K

niem w radiokomunikacji, przemyśle i innych dziedzinach, a także stanowi zagrożenie środowiska naturalnego.

Zakres widma promieniowania od 0,1-300 MHz nosi nazwę radiofal i jest wykorzystywany głównie w medycynie, w urządzeniach radiowych, telewizyjnych, przemyśle (generatory do nagrzewania indukcyjnego i pojemnościowego).

Zakres widma od 300-300 000 MHz nosi nazwę mikrofal i jest wykorzystywany w radiospektroskopii, radionawigacji, radiolokacji, medycynie.

Działanie pól wielkiej częstotliwości może mieć różne aspekty, zależne nie tylko od częstotliwości drgań i natężenia pola, lecz także od czasu ekspozycji, fizycznych i chemicznych właściwości środowiska, w którym rozprasza się energia tego promieniowania, a także sposobu oddziaływania - stałego lub ograniczanego do kilku godzin ekspozycji zawodowej, sporadycznego itp.

Fakty zachorowań wśród personelu obsługującego aparaty wytwarzające prądy wielkiej częstotliwości znane są pod nazwą tzw. choroby radiotelegrafistów. Najbardziej typowe i powszechne objawy tej choroby to: zaburzenia regulacji cieplnej, ból głowy, ściskanie w okolicy skroni i czoła, nadwrażliwość i bezsenność. U wielu osób występuje apatia, zniechęcenie, uczucie opasującego ściskania w nadbrzuszu. Obserwuje się ponadto osłabienie pamięci, trudności skupienia uwagi, zaburzenia w miesiączkowaniu oraz suchość powiek. W rzadszych przypadkach zauważono zaburzenia pamięci, wymioty, zaburzenia w funkcjonowaniu wzroku i serca.

Generatory prądów wielkiej częstotliwości stosowane w przemyśle, głównie przy hartowaniu i topieniu metali, wywołują również zmiany czynnościowe w organizmie - zakłócenia naczyniowo-wegetatywne, nadciśnienie i inne.

Współcześnie stosuje się źródła przemysłowe o gęstości mocy rzędu kilku kW/m² i natężeniu pola elektrycznego rzędu kilku kV/m. Przy tych poziomach energia pól wnikających do wnętrza ciała może wytworzyć takie ilości ciepła, które w krótkim czasie mogą spowodować śmierć wskutek przegrzania organizmu. Oczywiście efekt termiczny rośnie ze wzrostem natężenia pól, a także w pewnym zakresie ze wzrostem częstotliwości pól.

Słabsze pola o parametrach 100 W/m, 500 V/m i 300 A/m nie wywołują w zasadzie efektu termicznego i nic są czynnikiem niebezpiecznym dla człowieka zdrowego. Powodują jednakże zakłócenia procesów życiowych organizmu ludzkiego.

Pola o częstotliwości 0,1-300 MHz (radiofale) [49]

Kryteria oceny narażenia pracowników na działanie pól elektromagnetycznych w otoczeniu urządzeń wytwarzających pola, a w szczególności przemysłowych urządzeń grzejnych (piece indukcyjne i dielektryczne), urządzeń radiotele-komunikacyjnych (stacje radiowe i telewizyjne, radiotelefony), urządzeń fizykoterapeutycznych i diagnostycznych zawarte są w rozporządzeniu, w którym określono następujące strefy:

;i) bezpieczną, w której przebywanie jest dozwolone dla wszystkich osób bez ograniczeń,

b)    pośrednią, w której przebywanie jest dozwolone codziennie w ciągu jednej zmiany roboczej,

c)    zagrożenia, w której czas przebywania jest ograniczony do liczby godzin wyznaczonych z podanego wzoru i malejący ze wzrostem natężenia pól,

d)    niebezpieczną, w której przebywanie bez specjalnych środków ochrony osobistej jest całkowicie zabronione.

Granice poszczególnych stref ustalono dla dwóch zakresów częstotliwości:

-    od 0,1 MHz do 10 MHz,

-    od 10 MHz do 300 MHz.

Pola o częstotliwości 300-300 000 MHz (mikrofale) [49]

W przypadku pól mikrofalowych rozróżnia się trzy strefy ochronne: pośredni, |, zagrożenia i niebezpieczną oraz strefę bezpieczną, w której przebywanie ludzi nie podlega ograniczeniu. W strefie pośredniej mogą przebywać, na pod-i.iwie zezwolenia lekarskiego, pracownicy zatrudnieni przy produkcji, obsłudze i naprawach urządzeń mikrofalowych w czasie całego dnia pracy, W strefie zaniżenia - wyłącznie przez czas ograniczony. W strefie niebezpiecznej zabronio-ii« jest przebywanie ludzi bez stosowania środków ochrony osobistej.

Pola elektryczne i magnetyczne malej częstotliwości [49]

Szkodliwe dla zdrowia pola elektromagnetyczne występują przy instalacjach mage tycznych, takich jak: linie wysokiego napięcia, transformatornie, instalacje du elektrolizy wielkoprzemysłowej oraz defektoskopy magnetyczne itp.

Wyniki badań wskazują, że poziomy pola magnetycznego występujące przy limach wysokiego napięcia nie mają szkodliwego wpływu na organizm człowio i .i Natomiast pola elektryczne oddziałują na człowieka w sposób dwojaki:

a)    tzw. oddziaływanie skryte polega na wpływie pola elektrycznego na po •/i /.ogólne narządy w organizmie; efekt tego oddziaływania może wystąpić do |n<to po pewnym czasie w postaci różnego typu dolegliwości,

b)    tzw. oddziaływanie jawne polega na przepływie przez ciało człowieka in.|du elektrycznego indukowanego przez pole elektryczne w momencie koniak In

przedmiotami metalowymi; przepływający prąd może powodować bolesne "dc/ucie, a także być pośrednią przyczyną wypadku, np. wskutek upadku z wy nkości; w zaleceniach polskich norm dotyczących projektowania linii energe iyr/nych 750 kV za dopuszczalną wartość natężenia pola elektrycznego pod lim;| na wysokości 1,8 m nad powierzchnią ziemi przyjęto 10 kV/m; równocześnie miecenia te określają najmniejsze dopuszczalne odległości zabudowań od linii

*) I