26269 Obraz (1605)

ł <8 Metody oceny zagrożenia pi/ed.sięhioislwii uputllt i<rij|

Wskaźniki dobrane do modelu reprezentują różne grupy wskaźników analitycznych, jednak dominuje badanie stopnia płynności, możliwości obsługi własnego zadłużenia oraz rentowności przedsiębiorstwa — jako najszybciej wskazujących na występujące trudności finansowe. Pierwszy ze wskaźników ukazuje możliwość obsługi zobowiązań bieżących jednostki z osiąganej przez nią nadwyżki finansowej, drugi — rentowność zainwestowanego kapitału. Trzeci wskaźnik — struktury kapitału — pozwala na ocenę ogólnego zadłużenia jednostki. Kolejny — czwarty — bada wielkość kapitału obrotowego (pracującego) w stosunku do sumy bilansowej jednostki. Dwa ostatnie wskaźniki — płynności — wskazują na możliwość regulacji własnych zobowiązań jednostki zarówno w ujęciu statycznym, jak i dynamicznym.

W jednowymiarowym modelu Beavera jednostki są klasyfikowane do grup przedsiębiorstw zagrożonych i nie zagrożonych upadłością na podstawie każdego z sześciu tworzących model wskaźników z osobna. Jeśli przynajmniej cztery z oszacowanych wskaźników przekroczą wartości graniczne, przedsiębiorstwo klasyfikuje się do grupy zagrożonych lub w dobrej kondycji. Problem powstaje w sytuacji, kiedy taka sama liczba wskaźników przekroczyła wartości krytyczne i jednocześnie taka sama nie przekroczyła (w modelach o parzystej liczbie analizowanych wskaźników). Wówczas badanie należałoby odpowiednio poszerzyć, korzystając z modeli innego autorstwa.

Na skuteczność stosowania modelu Beavera w prognozowaniu upadłości może wskazywać przykład jednego z gdyńskich przedsiębiorstw, które wniosek o upadłość złożyło w Wydziale Gospodarczym Sądu Rejonowego w Gdyni w 2000 r. Na podstawie sprawozdania, które stanowiło załącznik do wniosku o upadłość, dokonano poniższej analizy.

Tablica 12.1

Wskaźniki analityczne modelu Beavera dla podmiotu występującego z wnioskiem o ogłoszenie upadłości w gdyńskim Sądzie Rejonowym w 2000 r.

Budowa wskaźnika w modelu Bcavcra	Wartość wskaźnika
1. Nadwyżka finansowa / Kapitały obce	-0.266889
2. Strata netto / Kapitały całkowite	-0.501827
3. Kapitały obce / Kapitały całkowite	1,5147421
4. Kapitał obrotowy / Aktyw'a całkowite	-0,4849553
5. Aktywa bieżące* / Zobowiązania bieżące	0,6481574
6. (Środki pieniężne będące w krótkookresowej dyspozycji - Zobowiązania
bieżące) / (Koszty zwykłej działalności operacyjnej - Amortyzacja)	-0,0969223

* Aktywa bieżące są rozumiane jako aktywa obrotowe pomniejszone o należności z tytułu dostaw i usług o terminie zapadalności powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Źródło: Opracowanie własne.

Wartości wszystkich wskaźników, zarówno wskaźników rentowności, płynności w ujęciu statycznym i dynamicznym, jak i wskaźników struktury finansowania majątku, wskazują na bardzo złą sytuację finansowo-majątkową badanego podmiotu.

MODEL WEIBELA

Drugim przykładem modelu jednowymiarowego jest model Weibela.

Budowa wskaźnika w' modelu Weibela

1.    Nadwyżka finansowa / Zobowiązania bieżące.

2.    Aktywa bieżące / Zobowiązania bieżące.

3.    (Środki pieniężne będące w krótkookresowej dyspozycji - Zobowiązania bieżące) / (Koszty zwykłej działalności operacyjnej - Amortyzacja).

4.    Przeciętny stan materiałów x 365 / Zużycie materiałów.

5.    Przeciętny stan kredytów x 365 / Wartość zakupionych materiałów.

6.    Kapitały obce / Kapitały całkowite.

Zasada działania tego modelu jest zbieżna z rozwiązaniami przyjętymi przez H. Beavera. Wartości wszystkich sześciu wskaźników analitycznych są analizowane oddzielnie, a klasyfikacja przedsiębiorstwa do grupy potencjalnych bankrutów odbywa się w systemie 0-1 (wartość poniżej lub powyżej krytycznej).

Nietrudno zauważyć, że również w modelu Weibela cechą poddawaną szczególnej kontroli analityków jest wypłacalność przedsiębiorstwa w krótkim i długim okresie, a większość wskaźników można odnaleźć w poprzednim modelu. Wskaźniki 4 i 5 łączą w sobie informacje istotne z punktu widzenia wykorzystania aktywów obrotowych przez przedsiębiorstwo: ile środków produkcji zakupiło przedsiębiorstwo, ile z nich zostało zużyte w procesie produkcyjnym, a także z zaciągnięciem jakich zobowiązań był ów proces bezpośrednio związany.

Tablica 12.2

Wskaźniki analityczne modelu Weibela dla podmiotu występującego z wnioskiem o ogłoszenie upadłości w' gdyńskim Sądzie Rejonowym w 2000 r.

Budowa wskaźnika w modelu Weibela	Wartość wskaźnika
1. Nadwyżka finansowa / Zobowiązania bieżące	-0,2933027
2.    Aktywa bieżące / Zobowiązania bieżące 3.    (Środki pieniężne będące w krótkookresowej dyspozycji - Zobowiązania	0,6481574
bieżące) / (Koszty zwykłej działalności operacyjnej - Amortyzacja)	-0,0969223
4. Przeciętny stan materiałów x 365 / Zużycie materiałów	65,491256
5.    Przeciętny stan kredytów x 365 / Wartość zakupionych materiałów 6.    Kapitały obce / Kapitały całkowite	1,5147421

Źródło: Opracowanie własne.

Podobnie jak w poprzednim modelu, również w tym wszystkie wskaźniki świadczą o wysokim stanie zadłużenia majątku jednostki, a co ważniejsze — o braku możliwości spłaty tego zadłużenia.

Modele jednozmienne¹⁴, choć stanowiły przełom w dziedzinie prognozowania upadłości przedsiębiorstw, ze względu na oczywiste ograniczenia nie okazały się

¹⁴ Do innych osiągnięć z zakresu budowy modeli jednozmicnnych można zaliczyć model C.L. Mcrwina czy P.J. Fitz-Patricka.